Auteursrech
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Auteursrech of copyright is 't rech van 'ne maeker of 'nen eventuele rechverkriegendje van e werk van litteratuur, weitensjap of kóns veur te bestumme wie, wo en wienieë zie werk aopenbaar wuuertj gemaak of verväölveljig. 't Auteursrech óntsteit inne meiste lenjer (worónger Nederlandj en Belsj) van rechswaeg, es e gevolg vanne Berner Conventie in 1886. Me hoof nieks te deponeren of te registrere.
Aanvenkelik waas 't auteursrech gemèndj veure besjurming van oetgaevers enne teks van beuk, pas later veure sjrievers zelf. Door 'n geleielike oetbreijing van 't wirkingsgebied is 't allewiel ouch van toepassing op väöl anger zake, wie toespraoke, sofware, foto's, filme, opgenómme meziek, biljendje kónswerke, boewwerken en journalistiek werk.
Vermeljen of e werk auteursrechtelik wuuertj besjurmp, wie mit 't symboeal ©, mit 't waord copyright of mit 'ne zats wie "dit werk is auteursrechtelik besjurmp" haet in wiedoet de meiste situaasjes geinen invlood oppe besjurmdje staot. Dezen ónsteit namelik oet rechswaeg. Dezen tuup aan vermeljing kump oete Vereinigdje Sjtaote, det pas in 1989 toetrooj toete Berner Conventie. Daoveur óntsting auteursrech neet oet rechswaeg inne Vereinigdje Staoten en waas 'n vermeljing wie deze dus nuuedzakelik. 't Plaatse van 'n mitdeiling euveren auteursrechtelike staot is aevel zeker onneet verbaojen en kan dus veur infermaasje van nöt zeen veure consument.