1637
Uiterlijk
Gebäörtenisse
[bewirk | brón bewèrke]- 5 fibberwarie - In de Repebliek der Zeve Verenigde Nederlanje kump de 'tulpemanie' tot ein hoagdepuntj, naodat de tulpewèndjhanjel in Haarlem tweë daag eërder al is ingesjtort. Op ein veiling in Alkmaar wirt eine daagómzèt gemaak van 90.000 göjje. Per bol wirt gemiddeld 1000 göjje betaald, meë es de pries van ein gemiddeld woonhoes in daen tied. Daonao sjtort de mert in. De prieze dale, de böl waere gedump wonao de prieze nog wiejer keldere. Ordersj waere aafgezag, wat leijt tot processe en faillissemènte.
- 15 fibberwarie – Ferdinand III wirt, nao de doad van zien vader Ferdinand II, de nuje keizer van ’t Heilig Roamse Riek.
- Breda wirt veur de lètste keër heraoverd op Sjpanje door de Repebliek der Zeve Verenigde Nederlanje.
- Visai volg zien broor Uponyuvarat II op es 27e keuning van Lan Xang.
- 1 mei – Begin van de zoagenaamde Pequot-aorlog in Connecticut tösje koloniste en de oarsjrunkelikke beweunersj de Pequot-indiane. Deze aorlog eindigde op 28 mei in eine complete vernetiging van de indianesjtam.
- 13 mei - Kardinaal de Richelieu introduceert 't taofelmets, zoodat de dolk aan de taofel neet langer mee neuëdig is.
- 29 augustus - De Nederlenjers verovere nao ein meërdaagse kanonade óm 't Portugese fort São Jorge da Mina in Elmina aan de Gouwdkus. Dees vesting beheuërt op de daag van vandaag tot 't Ghanese Waerelserfgood.
- 17 september - Eësjte drök van de Sjtatevertaling wirt gepresenteerd.
- 29 september en 30 september - In Nagasaki wirt eine groep boetelandjse missionarisse ónger wae Guillaume Courtet, Laurentius Ruiz, Antonio Gonzales en Lazarus van Kyoto gemarteld en vermaord.
- 29 oktober - Naodat de ganse marinetop van Hollandj in óngenaje is gevalle, wirt Witte de With beneump tot viceadmiraal.
- zónger datum
- Galilei sjlaag d'r in óm, óndanks zien hoesarres, 't book Discorsi, e dimostrazioni matematiche, intorno à due nuoue scienze nao 't boetelandj te sjmókkele. 't Wirt in Leide gepubliceerd.
Gebaore
[bewirk | brón bewèrke]- 10 fibberwarie - Henriëtte Catharina van Nassau, dochter van sjtadhawwer Frederik Hendrik en Amalia van Solms (gesjtórve 1708)
- 12 fibberwarie - Jan Swammerdam, Nederlandjse natuurweitesjapper
- datum ónbekènd
Gesjtórve
[bewirk | brón bewèrke]- 15 fibberwarie – Ferdinand II (58), Keizer van 't Heilig Roamse Riek van 1619-1637
- 10 mei - Susanna van Baerle, de vrouw van Constantijn Huygens
- 19 mei - Isaac Beeckman (48), Nederlandjse filosoof
- 17 oktober – Erasmus Sartorius (ca. 60), Duutsje compenis, organis, mezieksjriever en dichter
- exacte datum ónbekènd
- Cornelius a Lapide (±70), Vlaamse jezuïtisch geleërde
Literatuur
[bewirk | brón bewèrke]- De eësjte drök van Trouringh van Jacob Cats wirt oetgegaeve.
- Joost van den Vondel sjrief de Gijsbrecht van Aemstel.
- Discours de la méthode van René Descartes wirt gepubliceerd.
Beeldende Kuns
[bewirk | brón bewèrke]-
Haven (Villa Medici) (1637) Claude Lorrain
Kultuur
[bewirk | brón bewèrke]- In Venetië wirt 't eësjte Operahoes, 't Teatro San Cassiano, geäöpend.