Berringerlands
- Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Berrings, es te dit dialek sjpriks.
't Berringerlands is e klei Limbörgs subdialek oet de indeiling vaan 't Woordenboek van de Limburgse Dialecten. 't Weurt gesproke in e hemfelke plaotse in en um Berringe en gerekend tot de groeter gróp vaan Wes-Limbörgse dialekte.
Verspreiing[bewirk | brón bewèrke]
Tot 't Berringerlands weure de volgende plaotse daan wel tongvel gerekend:[1]
Kinmerke[bewirk | brón bewèrke]
Es Wes-Limbörgs dialek is 't Berringerlands sterk oonder Braobantsen invlood. Me zeet beveurbeeld gij etc. (in plaots vaan doe of dich), schaop (i.p.v. sjaop), haus etc. (i.p.v. hoes), ijs etc. (i.p.v. ies), goed (i.p.v. good) en bier (i.p.v. beer). Dat heet 't allemaol gemein mèt beveurbeeld 't Demerkempes, 't Limbörgs subdialek boe 't Berringerlands aon de oos- en zuidkant aon grens.
Wat 't evels neet deilt mèt de aander Wes-Limbörgse dialekte is 't oontbreke vaan sleip- en stoettoene, entans vaan e functioneel toensysteem.[2] Me huurt de Berringerlanders al-evel 'zinge' (mèt toene praote), meh nörges is 't toenversjèl vaan belaank veur e versjèl in beteikenis. De Berringerlandse tongvalle misse daomèt eint vaan de belaankriekste kinmerke die 't Limbörgs make tot wat 't is.
Mèt 'n aander kinmerk doen de Berringerlandse dialekte wel mèt. Me zeet hei vaan ich. 't Gebeed ligk dus nog zuidoostelek vaan de Uerdinger Linie.[3] Ouch ligk 't gebeed nog oostelek vaan de Getelijn - of beter midde drin, want de Getelijn is feitelek 'ne raofelege boondel klein isoglöskes die hei in de buurt neet allemaol geliek loupe.[4] Tot slot veurt 't Berringerlands ouch nog umlaut door, neet allein in verkleinwäörd meh ouch in miervoudsvörm en in de daarde persoen vaan werkwoordsvörm.[5]
Al bij al liekent de situatie väöl op die vaan 't Truierlands. Dao kint me ouch gei toenversjèl meh wel ich, en dat ligk ouch nog oostelek vaan de Getelijn. In aander dinger zien de Berringerlandse dialekte toch get noordeleker vaan aard. Typisch Haspegouwse dinger wie r-oetval of de zwoer ao huurt me hei neet of minder. Ouch zeet me hei gij of get wat trop liekent, neet djzieë wie in 't Truierlands.[6]
Noordelek en westelek vaan 't Berringerlands weure Kempese dialekte gesproke, die mie aonslete bij 't plat vaan de provincie Antwerpe. In Leopoldsbörg sprik me Noorderkempes, in Loei (Tessenderlo) en umgeving Zuierkempes. Vaan die dialekte versjèlt 't Berringerlands nog huurbaar. De frequinte glottissleeg oet 't Loeis zien hei oonbekind, en allewel tot Leopoldsbörg nog wel vuut en hij slöp kint, moot me in Loei iejer dinke aon voete en haai slopt.[5]
Bronne[bewirk | brón bewèrke]
- Rob Belemans en Ronny Keulen, Taal in stad en land: Belgisch-Limburgs. Uitgeverij Lannoo, Tielt, 2004
Rifferenties[bewirk | brón bewèrke]
- ↑ e-WLD 4.1 (Vogels)
- ↑ Belemans en Keulen: p. 30
- ↑ Belemans en Keulen: p. 60
- ↑ Jan Notten, De Chinezen van Nederland. Opstellen over Limburgse Dialekten en een Bibliografie. Valkdruk BV, Valkeberg, ²1988: p. 82
- ↑ 5,0 5,1 Belemans en Keulen: p. 24
- ↑ Belemans en Keulen: pp. 29-31