Zelem
- Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Zelems, es te dit dialek sjpriks.
Zelem is e dörp in en deilgemeinte vaan Haole in Belsj Limbörg. 't Dörp ligk noordelek vaan de stad Haole en neet wied oostelek vaan Diest in Vlaams-Braobant.
Historie
[bewirk | brón bewèrke]Zelem weurt in 1114 veur 't iers geneump es Salechem, wat me es zaoleg heim kin verklaore. De hierlekheid Zelem huurde bij 't graofsjap Loeën, wat vaanaof 1336 weer deil vaan 't prinsbisdom Luik waor. De hiere vaan Diest waore vaan de twelfden iew tot 1472 ouch hiere vaan Zelem. Daonao had 't geslach Nassau de hierlekheid tot de Hollandse stadhawwer 't in 1649 aon ziene secretair, d'n diechter Constantijn Huyghens, in lien gaof. Heer en zien naozaote hele de hierlekheid tot aon de Franse revolutie. In de zeventienden iew verploatsde ziech 't dörpscentrum nao 't noorde.
Nao de inlieving bij Fraankriek kaom Zelem bij 't departemint vaan de Nedermaos, sinds 1815 in de Vereinegde Nederlen bij de provincie Limbörg. Door de kóms vaan 'n statie aon de lijn Leuve-Hasselt in 1865 kós 't dörp oetgreuje tot 'n industrieplaots. De wieke Hei en Tuinwijk kaome noe debij. Op 1 januari 1977 woort Zelem aon de stad Haole touwgeveug.
Functies
[bewirk | brón bewèrke]Bij Zelem steit 'n instèlling veur kinder (Sint-Vincentiusinternaot). Vreuger woort dees instèlling door de nonne geleid. 't Internaot waor beröch um zie hel rezjiem en um misbruuksjendaole die begin 2011 nao boete kaome.
Bezeensweerdeghede
[bewirk | brón bewèrke]In 't dörp steit 'n neoromaanse kèrk gewijd aon Sint-Lambertus (foto). 't Gebouw oet 1878 vervingk 'n kapel gewijd aon Sint-Apollonia (1656; intösse aofgebroke).