Zeip

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Zeip is e produk det döks veur dinger zuver te make wuuertj gebroek. 't Óntsteitj dore verzeiping van e vèt mit loog. Ouch is 't meugelik óm zeip van e vètzoer mit loog te make. 't Produk wuuertj in combinatie mit water gebroek es sjoeanmaakmiddel. WC-zeip van normaal, alledaagse kwaliteit wuuertj meistes gemaak van rinjsvèt, oliefaolje, palmaolje, palmpitaolje of kokosaolje. Veure exclusiever saorten aan zeip wuuertj sómtieds gebroek gemaak van exotische aoljen en vètte.

Behalve zeip bevatte zeiptabletten inne meiste gevallen ouch hölpstoffe wie plantjaerdige of synthetische gäörstoffen en kluuerstoffe.

Eigesjappe

Zeip kan vas of vleujbaar zeen en is 'n oppervlakdje-actieve stof: 'n stof die de oppervlakdjespanning van 'n vleujstof kan verlieëge. Dees eigesjap wuuertj gebroek veur 't water enne zeip gemekkeliker inne textiel te laote dringen en zörg d'rveur det zeip gemekkelik sjoem vörmp.

Chemisch gezeen is zeip 't zaat vanne vètzoere woroet 't óntsteitj. Bie väöl plantjaerdige vètzoeren is de lingdje vanne koolstofkèttinge vrie groeat (14-26 koolstofatome). De vètzoerres is dös e lank molecuul mit 'ne polaire, ionogene kop en 'nen apolaire stert. E dergelik amfifiel molecuul haet 'n biezunjer eigesjap: 't kan zörge det water en aolje e homogeen mingsel vörme. In e mingsel van water en aolje zörg zeip det klein drupelkes aolje blieve zweven in 't water, doordet de apolaire stert van 't molecuul in 't vètdrupelke binnedringk enne polaire kop in kóntak blief mit 't water. Zoea aoljedrupelke det ómgaeve door zeip in water zweef wuuertj 'ne micel geneump. Zoea wuuertj 't voel gemekkelik oete textiel of de huud gehaoldj.

Zeip brèk daotaenge ouch de netuurlike, vèttige besjermlaog vanne huud aaf. Dees vètlaog wuuertj waal weer aangevöldj dore talgklere, mer inne tössetied is de huud minder besjurmp taengen invlood van boetenaaf. De huud is nao de zuvering tiedelik geveuliger veur irriterendje stoffen en veultj druueg aan.

Netuurlike zeip haet de óngewunsjdje eigesjap det 't naerslaag vörmp in combinatie mit calciumione. Daodoor wuuertj de zuverendje wirking van zeip ernstig verminderdj wen 't gebroek wuuertj in combinatie mit hel water. 't Veurdeil van natriumdodecylsulfaat is det 't geine naerslaag vörmp in combinatie mit calciumione, wodoor sjoeanmaakmiddelen op basis van natriumdodecylsulfaat ouch bie hel water häör zuverendje wirking behaje. Netuurlike zeip wuuertj taengewuuerdig allein nag gebroek veure traditioneel blokke wc-zeip.