Zonsverduustering

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

'n Zonsverduustering of zonne-eclips is de naom vaan 't astronomisch fenomeen boebij zonneleech de woernummer neet bereik, umtot 't leech geblokkeerd weurt door 'n aander hiemelliechaam, gewoenlek de maon. Op 4 jannewarie 2011 waor in Nederland 'n gedeilteleke verduustering te zien. Zie begós al veur zonsopkoms en waor ziechbaar tot 10:40 oor.

Soorte verduusteringe

Sjematische weergave vaan 'n zonsverduustering

't Gief veer versjèllende soorte zonsverduusteringe:

'n totale zonsverduustering. Heibij weurt de zon totaal aon 't ziech oonttrokke door de maon.
'n gedeilteleke zonsverduustering. Heibij zuut 't oet esof de maon 'nen hap oet de zon heet genome.
'n rinkvörmege verduustering. De zon is ouch hei gedeiltelek aon 't ouch oontrokke door de maon, mer umtot de maon neet altied eve wied vaan de Eerd aofsteit, kump noe nog get leech "um" de maon heen.
'n hybride zonsverduustering. Dit is 'n combinatie vaan de totale en de hybride zonsverduustering, mer aofhenkelek vaan de plaots vaan de woernummer.

Oontstoon

'n Zonsverduustering oontsteit es drei hiemelliechame, de Eerd, de Zon en de maon op ein lijn stoon. De verduustering kin slechs op e deil vaan de Eerd weure woergenome. Dao boe 'n totale verduustering te zien is boe de slaagsjeem, ouch wel kernsjeem of umbra geneump, de Eerd raak. De gedeilteleke verduustering is te zien boe de haafsjeem ofpenumbra de Eerd raak.

Woernumminge

't Betrachte vaan 'n zonsverduustering moot veurziechteg gebäöre, umtot rechstreeks in de Zon kieke de ouge kin sjaoje, mèt blindheid is gevolg. 't Is verraojelek umtot 'tnètvlees gein pijngeveulege zenuwe heet, 't weurt dus neet geveuld. Um toch te kinne keike zien hei speciaal brèlle veur gemaak mèt 'ne zonnefèlter. Zonnebrèl, geroot glaas of zwarte fotonegatieve zien absoluut neet good heiveur. Evels ouch de ultraviolèt en infraroed-straoling zien gevaarlek.