Wiel Knipa
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Heëlesj. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Wiel Knipa (Heële 1921-2002) woar inne Heëlesje zenger, componis en presentator. Knipa is vuural bekank gewoeëde durch de vasteloavendsleedjes die heë gesjrieëve en gezónge hat, deks uëver zieng heemetsjtad Heële. Zieng moeziek is neet alling i Heële en umsjtrieëke, meh óch i de res va Limburg bekank.
Ziene 'Lange Jan Marsj', inne sjlager uëver d'r sjoarsjtee va gen Heëlesje Oranje Nassau I koel oet 1950, is óch noa de sjleting va de koele i de joare 70, nóg ummer 't officieuze volksleed va Heële. Knipa woar sjtols op zieng heemet, doe ing moderne sjtad woeë koellü geld verdeende mit hel wirke en sjoefte, deep ónge i gen eëd. D'r Lange Jan, 'd'r langste keël deë uëver Heële kieke kan', woar 't symbool va die sjtad, woeë anger Limburgers deks op neerkeke. 'Paries hat ziene Eifeltoer, i Kölle sjteet d'r Doom, i Brussel sjteet 't Menneke en iemmieteert d'r Donausjtroom. I Heële sjteet d'r Lange Jan te sjwame daag en nach', zóng d'r Knipa.
Durch 't riezige succes van 't leed woeëd Knipa geliek oetgerope tot 'Opper Winkbül', en heë woeëd moelemeëker va d'r Heëlesje vasteloavesverein de Winkbülle. Kritiek op Heële kós Knipa sjlech verdrage. In 't leed 'Wenn inne get va Heële zeët' zóng heë doa uëver: 'Loat ginne deë van boete kunt, get va mieng heemet zage. Deë kriet va mich de moel gesjtop, dat kan ich neet verdrage.' I de sestiger joare woar Knipa óch eëve op d'r Hollendsje televies te zieë: i 1962 presenteerde heë tieën moande lank 't program 'Sterren en Streken', dat vuur Knipa durch Willem Duys gepresenteerd woeëd.
In 't vreugjoar va 2002, e paar moande vuur ziene doeëd, troon Knipa vuur 't letst óp, bei de öapening van 't Limburgse vasteloavessezoen i Venlo. Same mit ziene sjtadgenoeët Frits Pelt zóng Knipa doa Heëlesje leedjes wie 'Vasteli, vastelö, vasteloavend' en 'D'r sjoenkelwals'. Uëver ziene doeëd hat Knipa zelf óch al deks gezónge, in 't leed 'Wat kan ich da dra doeë dat ich 'ne Winkbül bin': 'Mar wen ich oeëts bei Petrus kom dan weet ich welke leem, mie letste ruiig bed zal zieë: óch dan nog bin ich heem.'
Noa ziene doeëd goof 't planne um e sjtandbild vuur Knipa te make, bis i 2006 bekank woeëd dat heë i juni 1944, i d'r Twieëde Weltkreeg, lid woar gewoeëde va de mit de Pruse collaborerende NSB. Knipa sjtóng noa d'r kreeg ónger touwzich va gen Stichting Toezicht Politieke Delinquenten. 't Sjtandbild is d'r doarum neet gekómme.