Weimarrippebliek
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De Weimarrippebliek ofwel Weimarer Republik is de benaoming veur Duitsland wie 't veur d'n ierste kier 'n volweerdeg democratie waor vaan 1918 á 1919 bis 1933.
De Rippebliek waor d'n opvolger vaan 't semi-democratisch Duits Keizerriek (1871-1918), wat opheeld te bestaon wie aon 't ind vaan d'n Ierste Wereldoorlog keizer Wilhelm II aofgezat woort. De naom verwies nao de stad Weimar, boe de Rippebliek in 1919 häör constitutie kroog. In de Rippebliek, die officieel nog ummertouw de naom Duits Riek door, gebruukde me vaanaof 1929 pas d'n term Weimarrippebliek, en meistes es negatief woord door conservatieve, Nazis en kommuniste.
In de Duitse historie weurt de Weimarrippebliek besjreve es de ierste Duitse democratie, mèt de Boondsrippebliek Duitsland vaanaof 1949 es de twiede. Deile vaan de Weimarconstitutie en sommege polletiek geweuntes en symbole oet d'n tied leve in de Boondsrippebliek.
De Rippebliek waor zwoer belas door 't Verdraag vaan Versailles, wat 't ind van d'n Ierste Wereldoorlog bestömpelde. Duitsland moos herstèlbetaolinge doen, ziech op groet sjaol oontwapene en groondgebeed inlievere aon o.a. 't Belsj en Fraankriek. Oonder aandere heidoor däörde 't lang veurtot Duitsland weer 'ne rol in de internationaol polletiek speulde.
Binne 't land goof 't väöl conflik - op versjèllende mominte leek dit zelfs op börgeroorlog. Polletiek extremiste, ex-communiste en Nazis begoste ummertouw mie aonhaank te winne, mèt naome vaanaof de Groete Depressie (1929 en kommende jaore). In 1933 wis de Nazi-leier Adolf Hitler de mach euver te nömme en veraanderde in hendeg korten tied de Duitse rippebliek in 'n totalitair dictatuur: Nazi-Duitsland.