Sjpecerie

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Sjpecerieë zint sjterke sjmaakgeversj, die in de keuke were toegepas. In tegesjtèlling tot keukekroed were van sjpecerieë ’t zaod (mosterd, maonzaod, sesam), de bloomknoep (gróffelsnagel), de maeldräöd (saffraan), de wortel (gember), de sjil (kenièl) of de vröch (vanille) gebruuk. Gedruèg en dan friesj gemale geve ze miè sjmaak. Väöl soorte kómme oet oasterse leng.

Saer dat de Romeine bie oes waore, were de produkte hie toegepas. Sóms zin ze ouch geneeskrachtig. Zjwarte peper bieveurbeeld hölp tege verkoudheid en hoos en maak daoneve hóngerig, ies good veur de sjpiesvertering en wèrk tege bacterieë. De oetdrökking peperduur kump van de hoage pries dae vreuger betaald moes were veur dit produk. De gemberwortel weurt veural gebruuk in Indische gerechte. Kenièl (piepke) deit ’t, gemale, good op appelevla. Besjaotnoot (muskaatnoot meh eigelik ‘t zaod) geuf bloomkuèl en eerappelpuree ‘ne sjpeciale sjmaak.

Alle sjpecerieë zint ouch vermale te kriege in poejervörm. Sambal ies de gedruègde en fiengemaakde poejer van de Sjpaanse peper. Gedruègde paprika’s were vermale tot paprikapoejer en oet de klein paprika kump de sjerpe cayennepeper.