Sjpeeksel
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Remunjs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Sjpeeksel (Letien: phlegma) is 'n vleujsjtof die weurt aangemaak in de móndj door de sjpeekselklere. De vleujsjtof besjteit oet water, elektrolyte, sjliem (mucines), versjillende enzyme, eitwitte en antisjtoffe.
Sjpeeksel kan twee versjillende sjtructure höbbe. Watersjpeeksel (sereus) óntsjteit wen lich en vertaerbaar aete, wie besjuut, weurt gegaete. 't Besjteit houfzakelik oet K+ (kalium), Na+ (Natrium), HCO3– (watersjtofcarbonaat) en 't enzym α-amylase. Bie tej en lestig-vertaerbaar aete, wie vleis, kan 't sjpeeksel sjliemerig waere (muceus). Sjpeeksel haet 'n pH van 5,5 tót 7,5 (e pH van 7 is neutraal).
Wen emes 'ne laege maag haet kan 't zeen of ruke van aete, en zelfs 't dinke aan aete, de sjpeekselperductie sjtimulere. 't Water löp 'm zogezag in de móndj. Beester, klein kienjer of luuj die minder kóntraol euver häör kaak- of móndjsjpiere höbbe kinne den gaon kwijle. Kwijle weurt óm dees raeje ouch mit verlange en seksueel lös geassocieerd, altied in 'n negatieve kónteks. Sjtripverhaole, parodieje en dergelieke teune den ouch döks seksueel-opgewónje of gefrustreerde mennelike luuj kwijlend, mit de tóng oet de móndj, bie 't zich van 'n aantrèkkelik vrouwmis. Seksueel opwinjing haet aevel gein neumeswaerdig effèk op de sjpeekselperductie.