Schiaparelli EDM lander

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Model vaan de Schiaparelli lander

De Schiaparelli EDM lander (Entry, Descent and Landing Demonstrator Module (EDM)) is 'ne kleine lander dee bedoeld waor um technieke te teste die nudeg zien veur 'n zachte landing op Mars. 't Is oonderdeil vaan 't ExoMars-projek vaan de Europese ruimtevaartorganisatie ESA en de Russische ruimtevaartorganisatie Roskosmos. De landing is evels mislök.

De lander woort same mèt de ExoMars Trace Gas Orbiter (of in 't kort TGO) gelanceerd op 14 miert 2016 en zow op 19 oktober 2016 lande op Mars. Nao de landing zow de lander, dee waor oetgerös met 'n neet-oplaojbaar elektrische batterij, 2 tot 8 sols (Mars-daog) wèrke. 't Doel vaan de missie waor um spore te vinde vaan leve op Mars, mer ouch veural um de landingstechniek te teste. Die technieke zalle later naomelek gebruuk weure in aander landingsmissies op Mars die weure gelanceerd in 2020.

Euverziech vaan de missie

Nao 7 maond in de ruimte woort de Schiaparelli lander losgekoppeld vaan de TGO op 16 oktober 2016 en de bedoeling waor tot heer oeteindelek zow lande op Meridiani Planum op 19 oktober 2016. De landing is evels mislök (zuuch #Landing). TGO zal wijer roond Mars blieve drejje en es relaisstation dene veur aander missies tot in 2022. De naom vaan de lander kump vaan Giovanni Schiaparelli, 'ne negentienden iewsen astronoom dee bekind is vaan 't besjrieve vaan 't oppervlak vaan Mars.

Lancering

De lancering voont plaots op 14 miert 2016 vaanaof 't Bajkonoer Kosmodroom in Kazachstan woebij gebruuk woort gemaak vaan 'n Proton-M rakèt. Nao 10 oor woorte de Orbiter en lander losgekoppeld vaan de derden trap (geneump Briz-M). Kort nao 't loskoppele oontplófde de Briz-M op 'n aontal kilometer aofstand, zoonder sjaoj aon de Orbiter en de lander.

Landing

Plaots boe Schiaparelli mós lande aongeduid door de roej staar, kortbij de plaots boe de Opportunity verkinner is geland.

Tijdens de landing woort gebruuk gemaak vaan 'n hittesjèld um de snelheid trök te bringe vaan 21.000 km/h op 120 km huugde nao zoe'n 1650 km/h op 11 km huugde. Daan woorte parachute geopend en 40 seconde later woort 't hittesjèld aofgeworpe. Wie de snelheid trök waor gebrach tot 250 km/h móste de parachute losgekoppeld weure en moos gebruuk weure gemaak van retrorakètte um de lander te laote aofdale tot 2 meter bove 't oppervlak, boenao zie oet móste goon en de lander op 't oppervlak zouw valle. Daobij zouw gebruuk weure gemaak van krunkelzones (zjus wie in 'ne oto). De gaanse landing mós minder es zès minute dore. Evels woorte de parachute meugelek te vreug losgekoppeld en gónge de rakètte te vreug oet, meugelek brandde zie mer 3 of 4 seconde in plaots vaan 30 seconde. Foto's die gemaak zien door de Mars Reconnaissance Orbiter vaan de NASA laote op 'n plaots zoe'n 5,4 km aofstand vaan de beougde landingsplaots 'n verstoring zien, die woersjijnelek de plaots is boe de lander is neergestort. De lander is meugelek mèt mie es 300 km/h neergestort, en daobij oontplof umtot de branstoftanks nog vol waore. Dit verklaort tot de verstoring zoe'n 40 bij 15 meter groet is.

Instruminte

't DREAMS oonderdeil (Dust Characterization, Risk Assessment, and Environment Analyser on the Martian Surface) bestoont oet 6 oonderdeile:

• MetWind: mete vaan de windriechting en -snelheid.
• DREAMS-H: mete vaan de lochvochtegheid.
• DREAMS-P: mete vaan de lochdrök kort bij 't oppervlak.
• MarsTem: mete vaan de temperatuur kort bij 't oppervlak.
• SIS (Solar Irradiance): mete vaan de transparantie vaan de atmosfeer.
• ARES (Atmospheric Radiation and Electricity Sensor): mete vaan de straoling en elektrische laojing.

Daoneve gaof 't nog twie instruminte die inkel bij de binnekomst in de atmosfeer en de landing zouwe weure gebruuk:

• AMELIA: gegeves verzamele tijdens de aofdaling
• COMARS+: 't mete vaan de wermte-euverdracht tijdens de binnenkomst in de atmosfeer.