Regio's in Italië
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Italië is oonderverdeild in twintig regio's (Italiaons: regioni).
De regionaole organe
[bewirk | brón bewèrke]Edere regio heet 'n parlemint ("consiglio regionale", regionaole raod), wat eder vief jaar weurt gekoze. Dit parlemint is bevoog tot regionaole wètgeving. 't Regionaol bestuur ("giunta regionale") weurt door de president vaan de regio geleid. De president weurt rechstreeks in algemein verkezinge gekoze. Es heer tröktrejt mote nui verkezinge weure oetgerope.
De typologie vaan regio's
[bewirk | brón bewèrke]'t Gief twie soorte regio's: mèt normaal statuut en mèt speciaol statuut. 't Statuut (neet te verwarre mèt status) is de regionaol groondwèt.
De regio's mèt normaal statuut
[bewirk | brón bewèrke]Vieftien regio's höbbe 'n normaal statuut. Nao 'n hervörming vaan de Italiaonse groondwèt in 2001 höbbe dees regio's mie gezag, mer ze höbbe (nog) gein financieel otonomie. De regio's mèt normaal statuut bestoon sinds de jaore zeventeg vaan de 20ste iew.
De regio's mèt speciaol statuut
[bewirk | brón bewèrke]De vief regio's mèt speciaol statuut höbbe 'n groete otonomie, die door 'n speciaol staotswèt gebörg weurt. Dees regio´s weure otonoom regio´s geneump. Tösse 60 en 100% vaan alle laste koume die regio's touw. De grun veur de otonomie zien versjèllend: in 't geval vaan de eilen Sicilië en Sardinië de geografische isolatie en 't separatisme; in Valle d'Aosta de Franstaolege en in Trentino-Zuid-Tirol de Duitstaolege minderheid. De geneumpde regio's woorte in 1948 opgeriech. Friuli-Venezia Giulia woort in 1963 opgeriech, de mierderheid vaan de bevolking sprik Friulisch en in 't ooste gief 't 'n Sloveense minderheid.
Nao 'n hervörming in 1972 kraoge in de regio Trentino-Zuid-Tirol de bei provincies Trente (Italiaonstaoleg) en Bozen (euverwegend Duitstaoleg) de status vaan otonoom provincie en naome de mieste bevooghede vaan de regio euver.
De regionaol oonderverdeiling
[bewirk | brón bewèrke]De regio's zien op hun beurt in provincies en gemeintes verdeild (allein Valle d'Aosta heet gein provincies). Op dit momint gief 't 109 provincies en mie es 8100 gemeintes.
De lies vaan de Italiaonse regio's
[bewirk | brón bewèrke]| # | Regio | Hoofstad | Opp. (km²) | Inw. (2007)[1] | Kaart |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Abruzzen | L'Aquila | 10.793 | 1.309.797 | 
|
| 2 | Apulië | Bari | 19.364 | 4.069.869 | |
| 3 | Basilicata | Potenza | 9992 | 591.338 | |
| 4 | Calabrië | Catanzaro | 15.083 | 1.998.052 | |
| 5 | Campania | Napels | 13.592 | 5.790.187 | |
| 6 | Emilia-Romagna | Bologna | 22.122 | 4.223.264 | |
| 7 | Friuli-Venezia Giulia | Triëst | 7712 | 1.212.602 | |
| 8 | Lazio | Rome | 17.210 | 5.493.308 | |
| 9 | Ligurië | Genua | 5421 | 1.607.878 | |
| 10 | Lombardije | Milaan | 23.861 | 9.545.441 | |
| 11 | Marche | Ancona | 9695 | 1.536.098 | |
| 12 | Molise | Campobasso | 4438 | 320.074 | |
| 13 | Piëmont | Turijn | 25.398 | 4.352.828 | |
| 14 | Sardinië | Cagliari | 24.090 | 1.659.443 | |
| 15 | Sicilië | Palermo | 25.701 | 5.016.861 | |
| 16 | Trentino-Zuid-Tirol | Trente | 13.599 | 994.703 | |
| 17 | Toscane | Florence | 22.990 | 3.638.211 | |
| 18 | Umbrië | Perugia | 8454 | 872.967 | |
| 19 | Valle d'Aosta | Aosta | 3266 | 124.812 | |
| 20 | Veneto | Venetië | 18.390 | 4.773.554 |