Criminaliteit
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Criminaliteit (vaan 't Latiens crimen, oersprunkelek 'oerdeil', naomelek in 'n rechszaak) of misdaod is in de volksmoond de naom veur zwoer vergriepe tege de wètte vaan e land of sameleving, in tegestèlling tot wètseuvertrejjinge, die minder zwoer zien. 'n Algemein kinmerk is tot 't vergriep bewös is gepleeg (en neet 't gevolg vaan naolaotegheid). Vergriepe die es criminaliteit gelle weure in 't gemein zwoer gestigmatiseerd en door de wèt zwuurder gestraof, dèks mèt gevaangenisstraof of soms (aofhenkelek vaan 't rechssysteem) zelfs de doedstraof. Oonder criminaliteit versteit me zoonder mie maord en doedslaag, verkrachting, mishandeling, intimidatie, versjendelering en deefstal (boe-oonder inbraak), meh ouch handel in verboje geujer (drugs en waopes), corruptie en witwesje valle droonder.
De motieve veur criminaliteit loupe oeterein, meh gemeinelek is persoenelek gewin de belaankriekste factor. Op persoenelek (psychologisch vlaak) speule sociaolen achtergroond (ermeuj, crimineel umgeving, gebrek aon sociaol cohesie etc.) en biologischen aonlag (beveurbeeld antisociaol persoenelekheidssteurnis) 'n rol es risicofactore. Veural in de wereld vaan d'n illegaolen handel is de georganiseerde criminaliteit wiedverspreid. Es deen handel zier lucratief is, trèk dit dèks zwuurder criminaliteit (beveurbeeld aofrekeninge) nao ziech touw. 't Bekampe vaan de georganiseerde misdaod heet daorum 'n hoeg prioriteit bij de pelitie en 't gerech.
Definities
[bewirk | brón bewèrke]In 't Nederlands rech kump 't woord misdaad neet veur, allein overtreding en misdrijf. 't Belsj rech kint e dreileieg versjèl tösse overtreding, misdrijf en misdaad.