Kosovo-krieëg

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Heëlesj. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

De Kosovo-krieëg woar inne krieëg deë bevóchte woeëd in de zudelige Servische provincie Kosovo tusje 28 fibrewarrie 1998 en 11 juni 1999. 't Woar d'r leste groeëte krieëg va d'r Joegoslavische krieëg. 't Kónflik óntsjtóng durch de winse vuur e ónaafhankelig Kosovo, oeë geë Servische, meh 'n Albanese (islamitische) mieërderheed woeënt. De etnische teëngesjtèllinge woare i dees krieëg va groeëter belank es de rilegieuze versjèlle tusje 't orthodoxe-christedóm en d'r islam.

Aalup en verlup va d'r krieëg

Aa 't èng va de joare tachentig en begin joare neëgentig va de twintigsten ieëw woar i de mieëste deelsjtoate va de toenmalige Socialistische Republiek Joegoslavië nasjonaal partieëe aa de mach gekoame. De toenmalige Servische leider Slobodan Milošević (toendertied president va Joegoslavië), wilde vaweëge ikkenomische belange de rieker deelsjtoate behawwe, oeë Kroatië en Slovenië tów behuërde. Kosovo behuurde neet tót de rieker deelsjtoate, de echte grunk vuër 't behawd va Kosovo bei Joegoslavië, woar 't groeëte aatal Serve deë i 't gebeed wuënden. Óch de glorieuze uëverwinningk va de Serve teëge Turke (moslims) i de Sjlaach óm 't Meërelveld (1389). Dit sjpieëlde mit i de historische grong óm Kosovo bei Servië te behawwe.

óngertusje (1991) woare nasjonalistische, Albanese organisatsies ópgerich, oeë-va de UÇK (Ushtria Çlirimtare e Kosoves ('t Bevrieëdingkslèger va Kosovo) 't wiechtigst woar. De ieësjte terreuraksies vónke i 1995 plaatsj, en woare gerich teënge durch de Serve domineerde Joegoslavische rigiering.

De ieësjte gevéchte vónke plaatsj tusje Servische politie-agente en UÇK-militante i d'r Drenica-vallei i Centraal-Kosovo. I reaksie hei-óp vele de Joegoslavische trópe en Servische milities Kosovo binne, oeë-bei vrieë sjnel al gerich Albanese börgers woeëde vermoard. Sjpieëer woare Servische börgers doelwit vuur 't UÇK, oeë-bei de leste organisaasj óch vöal krieëgsverbreëke pleëgde, oeë-ónger ontveuringe, illegaal organehandel va Servische sjlaachoffers, etnische zuveringe va Serve en 't doeëde va Serve. 'n kózetrasiekamp woeëd geboewd durch UÇK-militante, oeë-in 39 Servische, meh óch Albanese börgers woeëde gevange gehawwe; 23 woare doa-va woeëde geëksecuteerd. Óch aa Servisch (Joegoslavische) kank zint vöal Albanese en Servische börgers die geë kank i 't kónflik kòze, gedoeëd of dèks gezoeverd. ^[1]

De krieëg kinmarkde zich i '98 döks durch de etnische zuveringe op zoeëwaal Albanese as Servische börgesj. Doeëdetalle durch gerichte eksekuties en aa-valle óp börgesj en sómwieles militante en höar familie's, ligke boave de 1.425 fataal sjlaachoffers. Óch zint d'r vöal Roma-Zigeuners aagevalle. D'r woare wieër klieëne, militaire kónflikte óp g'n grénsj mit Albanië. De umgeëving va de Albanese sjtad Kukës woar i 't zjernaal vaweëge de vlöchtelingekampe. ^[2]

't Twieëde deel va d'r krieëg i 1999 kinmarkde zich durch groeëtssjieëlige aa-valle óp Servische doelwitte durch de NAVO. Tiedes dees aa-valle is vöal sjieëf gegange. De Servische sjteëj Beograd, Novi Sad en Niš woeëde gebomberdeërd, oeë-bei meh as 500 börgesj de doeëd vónge (anger sjàttinge geëve tusje de 1.200 en 5.700 doeëdelige sjlaachoffers aa). D'r zint mieërder hoezer, mediasjtasie's en 'ne Albanese vlöchtelingesjtróm aa-gevalle. Doa neëve woeëd de Sjinese ambassade i Beograd aagevalle, oeë-bei 3 Sjinese zjernaliste de doeëd vónke. De internasjonale reaksies woare veruurdelenk. De NAVO aavalle weëde óch gezeen es 'ne krieëgsverbreëke. ^[3]^[4]

Verlieze

Uëver 't totaal aa-tal sjlaachoffers, guëf 't 13.421 börgerdoeëde (Serve, Albanese, Roma en uëverige), de doeëde durch de luchaavalle va de NAVO neet mitgereëkend. Deë ligke zeëker boave de 500 mit sjattinge bies de 5.700. 't Totaal aa-tal militaire doeëde is as nieëgst: 1.500 UÇK-militante vólges 't UÇK en 300 va 't Joegoslavisch leger. 't Aatal militaire doeëde as gevólg va de luchaavalle ligke rónk 1.200 vólges de NAVO. D'r vele twieë Amerikane soldater en drei Sjinese zjernaliste. I totaal guëf 't dös óngeveër 17.000 doeëde i totaal.

't Góf óch 1.6 miljoen vlöchtelinge; 1.4 miljoen Albanese, woeëva 590.000 intèrn, de uëverige 848.000 vlöchtelinge vlöchte noa versjèllende Europese langer. De uëverige 230.000 vlöchtelinge woare vuërnamelig Serve en Roma.

Noa d'r krieëg

Noa de krieëg is de Servische minderheed gevlöch. 't Koam tót twieë kieër tów tót anti-Servische rèlle i 't Kosovo va noa d'r krieëg; 'n kieër i 2004 en inmaal i 2012. I 2008 hat Kosovo zing ónafhankeligheed verklieërd. Servië óntkint officieel de sówvereiniteet va 't aafgesjieëde sjtök lank. De vuurmalig Joegoslavische president Slobodan Milošević woar óch verantwoardelig gehawwe durch de internasjonaal réchbank va D'n Haag vuur d'r inval i Kosovo, neëve deë va Kroatië, Bosnië en Slovenië en 't propagandieëre va gewald. D'r zint óch gegeëves bekank dat de Serve ernsjtig diskrimineërt weëde en dat de Serve weëde verjieëg oet dörper, oeë-bei óch Servisch keltureel erfgood woeëd verweusjt, oeë-ónger Servische kirke.

Zuuch óch

Brónne

[1] ttps://nl.wikipedia.org/wiki/Bevrijdingsleger_van_Kosovo

[2] ttps://en.wikipedia.org/wiki/Category:Massacres_in_the_Kosovo_War

[3] ttps://en.wikipedia.org/wiki/NATO_bombing_of_Yugoslavia

[4] ttps://en.wikipedia.org/wiki/Kosovo_War#War_begins

[1]

[2]

[3]

[4]