Körk (sjtop)
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Gelaens. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Eine körk is eine Limburgse naam veur 'ne sjtop gemaak van 't materiaal (körk) en wirt gebruuk óm flesje mèt aaf te sjloete. Eine körk kènt mèt 'ne körketrèkker waere verwiejerd.
In väöl Limburgse dialekte wirt, es me ’t haet euver eine körk, gesjpraoke van eine kroekesjtop, mèr eine kroeksjtop sjteit ouch veur ein klein gedrónge emes.
Gesjiedenis van de körk[bewirk | brón bewèrke]
Door de inveuring van körke sjtöp in de zevetieënde eëuw woort ’t meugelik óm wien völ langer te beware. Daoveur woorte ouch waal glaze sjtöp gebruuk veur ’t aafsjlete van flesje, mèr die sjlote neet gans aaf van de lóch.
't Veurdeil van sjtöp gemaak van körk is, dat ’t materiaal körk vriejwaal óndoorlaotbaar is, en good aafslut, vanwaege zien enorme elasticiteit. De elasticiteit van körk wirt veroarzaak door de völe gesjlaote, lóch bevattende celle, wodoor de körk inein gedrök kènt waere en dan de flesjehauws mèt krach aafsjlut.
't Gebruuk van körke haet ènnige naodeile:
- De hoage pries veur körk van gooj kwaliteit. Vanwaege priesbesjparing waere ouch gepaersjde körke gemaak. (Dat zin sjtöp gemaak van körkreste).
- De meugelikheid van besjmètting mèt 'ne sjummel, die 2,4,6-trichlooranisol (TCA) vörmp, wat de sjmaak van de wien bedurf, zuug: Körk (in wien).
Es 'n flesj wien besjmèt is mèt TCA, is d'r sjprake van körk. De sjattinge van 't percentaag wienflesje mèt körk löp oetein van 1% pès 15%.
Alternatieve[bewirk | brón bewèrke]
Es alternatief veur körk waere kunssjtofkörke en aluminium sjroefdöp gebruuk. Dees waere al toegepas biej goodkoupere wiene en biej klein wienflesjkes, zoa-es die aan vleegtuugpassegiers waere versjtrek. De zuursjtof-doorlaotbaarheid van kunssjtofkörke varieert naogelang de producent.
Goodkoupere kunssjtofkörke höbbe ein hoag OTR (oxigen transmission rate) wodoor wiene heël sjnel oxidere, en hunne sjmaak d'r mèt anger weurd heël sjnel op achteroet geit. Duurder kunssjtofkörke höbbe meistal eine baetere inwèndige sjoemsjtructuur, en ein hoager deechde wodoor ze de flesj baeter en langer toe hawte. Allewiel zint d'r al kunssjtofkörke op de mert die ein bewaargarantie beje van vief jaor.