Inscriptie vaan Bergakker
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De inscriptie vaan Bergakker is 'n rune-inscriptie die in 1996 in de naobersjap Bergakker (gemeinte Tiel) woort gevoonte. De inscriptie is zier lesteg te leze, meh euver 't algemein meine taolkundege tot 't um in 'n inscriptie in 't Aajdnederfrankisch geit. In dat geval is 't de ajdste euvergelieverde teks in 't Nederlands, en daomèt ouch veur 't Limbörgs vaan groet belaank.
Contex
[bewirk | brón bewèrke]De inscriptie is ingekras op e stök vergöld zèlver wat e beslaagstök veur 'n sjei (vaan e zweerd) moot zien gewees. 't Dink weurt gedateerd op 't twiede kwart vaan de vijfden iew, dat wèlt zègke d'n tied vaan de Groete Volksverhuizinge. De Fraanke waore in deen tied vaanoet 't noorde ('t Salland) nao 't zuie aon 't trèkke. Nog los vaan de taol is dit beslaagstök ein vaan de wienege materieel getuige vaan de Fraanke oet dezen tied. Ouch tuint ze aon tot de Fraanke rune gebruukde. Ietot de inscriptie woort gevoonde waor dat neet gans zeker (me wis 't al wel vaan de Frieze, die inscripties in 't kösgebeed höbbe naogelaote).
Interpretatie
[bewirk | brón bewèrke]De interpretatie is, oondaanks de kleinen umvaank, lesteg. De rune zien oonvas in 't zèlver gekrets, liekene soms gecorrigeerd, en de sjriever gebruuk 'n oongewoen teike wat oetzuut wie 'n V. De mieste interpretaties versjèlle allein op details, en daan veural roond 't ierste woord. Gemeinelek weurt dat geleze es Haþuþȳwas, 'ne persoensnaom dee zoeväöl zouw mote beteikene es 'oorlog-dener'. Euver de drei aander wäörd besteit get mie euvereinkoms, al versjèlle de klinkers en perceis interpretatie.
In de lezing vaan Quak steit hei:
- ᚺᚨᚦVᚦV(V)ᚹ(ᚨ)ᛋ᛬ᚨᚾᚾ᛬ᚲVᛋᛃᚨᛗ᛬ᛚᛟᚷVᚾᛋ᛬
- Haþuþ(ȳ)was ann kusjam logūns
en moot me dit verstoon es '[bezit] vaan Haþuþȳw; iech gön [aon] de oetverkorene e zweerd'.
Ann, 'n aajd defectief werkwoord, kin zoewel ierste es daarde persoen inkelvoud zien (vergliek iech/heer kin, iech/heer zal enz.). Sommege interpretaties hawwe dao rekening mèt. Wijer geit Quak devaan oet tot 't teike V ummer, of entans veurnaomelek veur de klaank [u] steit; tot 't dezelfde lètter is es de Latijnse lètter V. Dao zien neet alle gelierde zoe zeker vaan. Bosman & Looijenga (1996) höbbe in plaots daovaan 'n e ingevöld, Bammesberger (1999) leet die plaotse ope. Aandere höbbe daan weer euveral 'n u geleze, dewijl Quak, op filologische grun, nog 'n lang y reconstrueert in de persoensnaom Haþuþȳw.
E paar gelierde leze ech get aanders. Dat gelt in de ierste plaots veur Odenstedt (1999). Neet allein leus heer 't ierste woord es haleþewas, heer verklaort de ganse inscriptie es 'Iech ['t zweerd] maag gezon soldaote en bring woonde touw'. Vennemann (1999) dink iejer aon '[iech bin] Haþur zie bezit en beej zweerdklinge oonderdaak'.
Bronne
[bewirk | brón bewèrke]Dit artikel baseert ziech op de corresponderende Nederlandse en Ingelse versies.