Iere
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Remunjs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De Iere (Ingels: Irish; Iers-Gaëlisch: Muintir na hÉireann of Na hÉireannaigh) is e Keltisch volk det van Ierlandj en de ómringendje eilenj aafkump. Archeologische sjtudies höbbe oetgeweze det Ierlandj zoget 9.000 jaor geleje is gekoloniseerd. Veur 't grótste deil van de gesjiedenis van Ierlandj zeen de Iere in houfzaak Gaëlisch gewaes. In de twellefde eeuw vereuverde de Vikinge en de Ingelse veur 't eers deile van Ierlandj, mer de Ingelse volsjtenjige vereuvering en kolonisering van 't eilandj in de zèsteende en de zeventeende eeuw zörgde veur enorm verangeringe in de Ierse etniciteit. De vèstiging van e groot deil Ingelse en Sjotse Leeglenjers, veural in Noord-Ierlandj, lèdde toet e lankzaam verval van häör eige taal, 't Iers.
't Landj Ierlandj zelf haet 'n bevolking van zoget 6,5 miljoen luuj, mer werreldwied höbbe zón 70 toet 80 miljoen luuj Ierse veurajers. Det kump veural door historische emigratie vanoet Ierlandj, es e gevolg van militair conflikte, hóngersnood en 'n kwakkelendje economie. Miense mit Ierse kómaaf vindj me veural truuk in Ingelstalige lenj, wie 't Vereinig Keuninkriek, de Vereinigde Sjtaote, Canada, Australië en Nuuj-Zeelandj. Ouch kan me e groot aantal vinje in lenjer wie Argentinië en Mexico. Ouch väöl Ieslenjers höbbe Ierse of Sjots-Gaëlische genetica, veural van de vrouwelike kantj.
Bekinde Iere
[bewirk | brón bewèrke]- Gerry Adams - politieker
- Samuel Beckett - toneelsjriever
- Dana - zengeres
- Eamon de Valera - politieker
- Oliver Goldsmith - roman- en toneelsjriever
- Arthur Guinness - broewer
- Richard Harris - akteur
- James Joyce -- sjriever
- Constance Markievicz - politica
- Micheál Martin - premier
- Mary O'Hara - zengerin
- Peter O'Toole - akteur
- Charles Stewart Parnell - politieker
- Padraic Pearse - dichter, leraar en nationalistische leier
- Mary Robinson - politica
- George Bernard Shaw - toneelsjriever
- Robert Shaw - akteur
- Laurence Sterne - romansjriever
- John Synge - toneelsjriever
- Oscar Wilde - toneelsjriever