Hieronymus van Alphen

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Hieronymus van Alphen (Gouda, 8 augustus 1746 - D'n Haag, 2 aprèl 1803) waor 'ne Nederlandsen diechter. Heer is veural bekind gewore en gebleve mèt zien poëzie veur kinder.

Biografie

Hiernomys van Alphen woort gebore es keend vaan Johan van Alphen, sjepe in de raod vaan Gouda, en Wilhelmina Lucia van Alphen. Op veerjaorege leeftied storf ziene pa. Mèt zien ma verhuisde heer daan nao Utrech. Heer góng rechte en lèttere studere in Leiden, boe heer ziech tot 't piëtisme bekierde.

In 1768 woort Van Alphen avvekaot in Utrech. Veer jaor later trouwden 'r mèt Johanna Maria van Goens, e zöster vaan d'n Utrechse professor Rijklof Michaël van Goens. Mèt häör zouw heer drei kinder kriege; bij de geboorte vaan hun daarde in 1775 storf de vrouw. In 1780 woort Van Alphen beneump tot procureur-generaol. Heer hertrouwde mèt Catharina Geertruyda van Valkenburg; same kraoge ze nog twie kinder. In 1789 woort Van Alphen aongestèld es stadspensionair, d.w.z. juridisch adviseur vaan de vroedsjap.

'n Groeter ier waor de beneuming in 1793 tot thesaurier-ginneraol, behierder vaan de sjatkis vaan de Rippubliek. Dees functie lag heer nao de Bataafse Revolutie es euvertuig prinsgezinde neer. De res vaan zie leve verleep mèt tegespood. Tösse 1794 en 1799 storve twie zäöns, 'ne kleinzoon en 'n sjoendochter. Van Alphen zelf storf in 1803 aon 'n bereurte. Heer woort bijgezat in de Groete Kèrk in D'n Haag.

Versjèllende vaan zien naozaote bekleide ouch belaankrieke politieke functies, oonder wee ziene zoon Daniël François van Alphen dee in de Twiede Kamer zaot.

Werk

Van Alphen zien oeuvre besteit veural oet stiechtelek werk, zoewel essays en gediechte. Toch woort heer 't bekindste mèt zien Proeve van kleine gedigten voor kinderen, wat in 1778 versjeen en 1782 woort oetgebreid. Hei-in tuinde heer ziech, oondaanks zien streng geluifsopvattinge, ope voor de Verleechtingsideeë. Van Alphen meinde mèt de Verleechtingsfilosofe tot kinder blaanke blaajer waore, die móste weure gestimuleerd um ziech good te gedrage. De awwers zien in dees gediechskes dèks begripvol en staofe neet gaw es 't keend 't good meint. De kinder wieze dèks ziechzelf terech. Dit soort veurbeeldege kinder zouwe de kinderliteratuur de ganse negentienden iew goon dominere.

Zie bekindste gediech is zoonder twiefel "De pruimeboom".

Proeve van stichtelijke mengel-poëzij (1771, vervolge in 1772, 1773 en 1782)
Klaagzang (1775)
Gedigten en overdenkingen (1777)
Kleine gedigten voor kinderen (1778, oetgebreid 1782)
Theorie der schoone kunsten en wetenschappen (2 deile, 1778 en 1780)
Digtkundige verhandelingen (1782)
De waare volksverlichting met opzigt tot godsdienst en staatkunde beschouwd (1793)
Kleine bijdragen tot bevordering van wetenschap en deugd (1796)
Predikt het evangelium allen creaturen (1801, bewèrking vaan F.J. Riedels)
Proeve van liederen en gezangen voor den openbaaren godsdienst (2 deile, 1801-1802)