Huls (plant)
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Heëlesj. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
-2.jpg)
D'r huls (Ilex aquifolium; anger Limburgse name: höls, s(j)tachelder) is 'n plant oet de hulsfamilie (Aquifoliaceae), deë vuurkunt in 't weste en zude van Europa, 't noardweste van Afrika en 't zuudweste van Azië. Heë is d'r innige greunblievende loofboom van d'r Benelux. D'r huls kunt vöal vuur in eke- en beukebussje, 't leefs in d'r sjieëm van dizze beum. D'r boom kin teëge zoere zank - of leemgrónk. Heë gruit lankzaam en kin hóngerd joare aod weëde. D'r bluitied is va mei bis juni.
De blaar van d'r huls zint leerechtig en hant sjerpe sjtachele. Typisch zint de roeë bere, die durch vuëgel gegeëte weëde. Vuur d'r miensj zint ze evvel zjwak giftig. Boekpieng en göbbele zint mieëtstes de gevolge van 't eëte van de bere. Van de jóng blaar kin me tieë make. Vreuger woeëde de blaar en de bere óch es medicien gebroek teëge krenkdes wie malaria, epilepsie en versjtopping.
Symboliek
[bewirk | brón bewèrke]Hulsbeum woeëde verierd durch de Kelte en de Germane. Volges aod beigleuf zouw de plant sjoets beie teëge bliksem, duvele en hekse. Bei de Romeine woar 't gebroekelig um 't hoessimmer mit de helgekluurde blaar en bere te versere. Mit d'r ópkóms van 't christedom woeëde de klure van de plant symbool vuur leëve en blood, sjpieëder óch vuur hoap en leefde. Hüj weëde vuural i Noard-Amerika en Groeët-Brittannië hulsteksjkes gebroek es krisversering.
