Giraol geld
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Giraol geld, bookgeld of scripturaol geld is geld wat op 'n betaolrekening steit. Giraol geld kin me dus neet aonrake, in tegestèlle tot chartaol geld (munte en baankbiljette).
't Giraol geld besteit oet krediete die 't publiek bij baanke aonhilt en die oonmiddelek in contante kinne weure umgewisseld of kinne weure gebruuk veur giraol betaolinge. Me spreek daorum vaan direk opeisbaor vorderinge op naom, die bestoon oet krediete op betaolrekeninge. Pebliek meint hei: ederein die gein geldsjöppende instèlling is, wat wèl zègke, ederein behaave de algemein baanke (en de riekseuverheid).
Giraol geld behuurt same mèt 't chartaol geld tot de maotsjappeleke geldwieväölheid, M!, 't geld in hen vaan 't pebliek.
De baank moot veur de giraol krediete genog dèkkinsmoyens in kas höbbe, zoetot 't pebliek genog vertrouwe heet tot substitutie vaan giraol nao chartaol geld ummertouw meugelek is. Is dit neet 't geval daan verlies 't pebliek vertrouwe in de baank en gief 't gevier veur 'ne zoegenaomde bankrun. In dat geval krijg de baank e liquiditeitsperbleem wat kin leie tot e faillissemint. Zeker veur systeembaanke kin dit leie tot benkelek gevierleke sociaolikkenomische perbleme: perbleme die groet zien veur de ikkenemie en maotsjappij.
Giraol geld is 'ne zuvere vörm vaan fiduciair geld.