Valuas
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Venloos. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Bructer Valuas of in 't kort Valuas is de naam van 'ne legendarischen houfman van de Bructere, oetsloetend bekind van 'n volksverhaal oet Venlo. De naam zoej ein verbastering kinne zien van "Goliath".
Verhaol
[bewirk | brón bewèrke]De stad Venlo zoej in 't jaor 96 nao Christus gestich zien gewaore door Valuas (in het Venlose dialek heit hae ouk waal Flujas). Nao 'ne verlaoren oorlog mit de naoburige stam de Chamave (kiek heejveur nao Tacitus) vluchde Valuas mit zien getrouwe van 't Teutoburger Woud in zuudwestelike richting nao 'n vruchbare streek aan de Maas. Dao leet hae hutte bouwe die hae Venlo neumde, wat volges de legende hoeëgte in 'ne zómp beteikent.
Nao eur doeëd woorte ter iere van 't stamhoof Valuas en zien vrouw groeëte holtere standbeelde gemaak, die op 'ne naobeejgelaegen heuvel woorte geplaats. Eur volgelinge, de Venlonaere, lete nog langen tied veur brande beej dees standbeelde. Aan dit gebroek dank d'n heuvel zienen hujige naam Lichtenberg.
Börg
[bewirk | brón bewèrke]De Vreejbörg waas, volges de legende, de börg die tiedes de stichting van Venlo gebouwd woort door Valuas in 't centrum van Venlo.
Volgens Lambert Keuller is de burcht gebouwd in 't jaar 96 nao Christus door Valuas. Veuraafgaond aan 't arrivere in de streik aan de Maas verlaere de Bructeren 'nen blodige stried in eur woeënumgaeving in 't Teutoburgerwoud, waonao de euverlaevende zich gedwonge zeen um in zujelike richting waeg te trekke.
De börg mót zien gebouwd aan de hujige Alde Mert, op de zuudoeëshook wao de Holtstraot en de Joedestraot heejop oètkómme. In dit gebied mót ouk 't zwaortepunt hebbe gelaege van de toenmaolige nederzetting.
Later, in de vruuge middelieëwe, mót 't kestiel zien verdwene. Wiewaal 't precieze moment van verdwiene neet is euvergeleverd gewaore, meint Keuller det dit is gebeurd in de 9e ieëw, wie de Vikinge Naordwes-Europa plunderde. In de 13e ieëw óntstónd heej de hujige indeiling van de straote. De plek haet zelfs wies vaer in de 19e ieëw de naam De Burg gehalde.
Stadsreuze
[bewirk | brón bewèrke]De reuzepóppe waere nog steeds beej feestelikhede door de straote van Venlo gedrage. Wiewaal de naam Valuas in 1708 al ens is opgeteikend gewaore, gaon de póppe pas nao 'n publicatie euver 't gebroek in 1750 algemein als d'n Bructer Valuas en zien vrouw door 't laeve. Daoveur woorte zeej ieëwelang as d'n Biebelse Goliath en zien vrouw in de kerkelike processie meigedrage. De bisschop van Remund leet weite det de versmaedelijcke póppe van Goliath en zien vrouw meuste verdwiene. De Venlonaere woeje det neet en bedachte 't verhaol euver d'n houfman. Venlo haet zien óntstaon dus neet aan Valuas te danke, maar Valuas zien ieëwelange bestaon waal aan Venlo.
Extern links
[bewirk | brón bewèrke]- LEM historische encyclopedie
- Lambert Keuller 1843: Geschiedenis en beschrijving van Venloo