Aekster

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

De aekster (Letien: Pica pica) ies 'ne groate vogel oet de familie van de krao-echtige.

Kènmerke

De vogel ies eve groat es 'n krao meh zjwart (mèt blauwgreune sjien)-wiet gekleurd. Opvallend zint ziene lange zjwarte sjtaart, de wiete boek en sjouwersj en de wiete binnekant van zien vleugele. De lengde bedreug 46 cm inclusief de lange sjtaart. Qua geluid vèlt 't krasse op en "tsjak-tsjak, tsjak" meh veural 't klappe. Aeksters versjiene gaer mèt z'n twièje of in gruupkes. Sjnavel en puèt zint zjwart. De jónge lieke op de ouwersj en 't menneke ies get groater es 't wiefke. Sjuus wie de krao en de roek wandelt ze mèt de puèt ein veur ein euver de grónd. Ze wip daobie mèt de sjtaart, meh es ze op get loert verplaats ze ziech mèt klein sjprunkskes.

Versjpreiing

De aekster ies 'ne algemein veurkómmende vogel in Europa en in 'n groat gedeilte van Azië. In Nederland zouwe roew gesjat 100.000 pare breuje. Zie lièt ziech gaere in de bewoonde waereld zeen. Me zuut ze dèks langs de autobaan. In de winter zjwörf ze dèks rónd.

Breuje

De aekster maak 'n euverdèk nès in 'ne hoage boum. Zoan aeksternès weurt ouch waal hannekesnès geneump. De euverkapping deent um de opvallend gekleurde kukes te besjerme. In de herfs, es de blaar zint gevalle, zint de nèster good te zeen. 't Breujsel, eine kièr per jaor in april gelag, besjteit oet 5-8 eier.

Trivia

Aeksters zint dèks miekpunte van biegeluif.
Ze were besjouwd es óngelöksveugel, veursjpellersj van doad en rampe. De oetdrökking "aeksteroug" zou hie-op truukgoon.

Es ze ziech in groate groepe verzamele en sjpektakele, zou d'r oorlog kómme. Dat sjpektakele zou ouch 't teike zin veur sjlech waer.

De vogel zou ónder zien tóng 'ne dröppel duvelsblood drage. 1 Aekster bringk ónheil; meh 'n sjtèl zou gelök bringe.

Dao weurt ouch vertèld, dat aeksters blinkende dinger zouwe verzamele.

'n Jóng aekster weurt hannike geneump, wat ouch de oetdrökking ies veur 'n sjlum persoon.

Mèt aesternès weurt ouch 'n lestig toegankelik hoes of börch aangegeve.