Dütsj-Zuudwes-Afrika

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Heëlesj. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Dütsj-Zuudwes-Afrika, dat is hüj Namibië, woar van 1884 bis 1919 'n kolonie van 't Dütsj Riek. Vöal plaatsjname erinnere nog aan deë tied, wie Swakopmund en Lüderitz, mar óch d'r naam van d'r Caprivisjtrook dateert oet die periode.

Seër circa 1840 goof 't Dütsje missionarisse in dit gebeed. Noadat in 1883 d'r Dütsj koopman Adolf Lüderitz e sjtuk grónk bei Angra Pequena loot aankope, d'r bóch oeë hüj de plaatsj Lüderitz ligk, woeëd 't gebeed in 1884 oetgerope tot Dütsj protectoraat. Alling de enclave Walvisbóch bleef Brits. De hoofsjtad woar in 't begin Othimbingwe, mar seër 1891 is dat Windhoek. Es óngerdeel van 't Zanzibarverdrag van d'r 1e juli 1890 verkreeg Dütsjlank óch d'r Caprivisjtrook.

In 1904 brook 'ne kreeg mit de inheemse Herero- en Namasjtamme oet. In dizze kreeg vele vöal sjlachoffesj. De uëverleëvende woeëde beiee gedrieëve in groeëte concentratiekampe, wat in deë tied rilletief nüj woar; de Sjpanjaarde en de Britte hant tiedes d'r Cubaanse Ópsjtand van 1868 en in d'r Twieëde Boerekreeg van 1899-1902 óch kampe gebroek um guerillalüj óp te sjlete. De umsjtandighede woare hieël sjlech en doezende lüj zint doa gesjtórve. De situatie verbeëterde wie d'r Friedrich von Lindequist ind 1905 d'r gouverneur van Dütsj-Zuudwes-Afrika woeëd. Politiek gezieë woar d'r ópsjtand 'n geveulige kwestie. Pas in 1985 erkende de VN de situatie in de kampe es genocide. De bóndsrippebliek erkende in 2015 dat sjprake woar van 'n genocide. Seër 1990 hat 't lank 500 mieljoeën euro sjteun vuur Namibië betald.

In 1915, noa 't oetbreëke van d'r Ieësjte Weltkreeg, bezatde de Zuud-Afrikaanse troepe Dütsj-Zuudwes-Afrika. Bis 1990 regeerde Zuud-Afrika uëver 't gebeed ónger d'r naam Zuudwes-Afrika. Doe hat de bevolking nog lange tied geleëf ónger 'n apartheedsregime. Es gevolg van d'r Zuud-Afrikaanse Grenskreeg is Namibië seër d'r 21e meëts 1990 ónaafhankelig en guëf 't vrei verkezinge vuur alle burgesj.

Keëtjes

't Dütsj Riek (dónkergries), Zuudwes-Afrika (greun), anger kolonië (helgries)
Uëverzichskeëtje van Dütsj-Zuudwes-Afrika