Drejlier

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

De drejlier, soms kort-eweg lier, is e striekinstrumint boevaan de snaore weure aongestreke mèt e drejjend raad in plaots vaan mèt 'ne striekstek. 't Raad kinne alle snaore tegeliek bereure; miestens is 't ouch meugelek um de snaore à volonté aof te koppele. De speuler drejt mèt de rechterhand aon 'ne kruk dee 't raad in beweging bringk; mèt de linkerhand bedeent 'r e klaveer veur de melodie op te speule.

Drejliere höbbe ummer ein of mie melodiesnaore, die door zoegeneumde tangente, verboonde mèt de knöp op 't klaveer, kinne weure verkort, en ein of mie bourdonsnaore, boe-op ummer dezelfden toen klink. Väöl modèlle höbbe ouch nog 'n zoegeneumde trommel- of trompötsnaor, 'n bezunder bourdonsnaor die veur percussief effecte kin weure gebruuk.

De drejlier kaom in de middeliewe op oonder de naom organistrum. 'n Paar iewe laank woort 't väöl gebruuk, zeker ouch in de kunsmuziek. Daonao raakden 't oet de mode, wie de gelierde meziek ummer mie mèt akkoorde góng wèrke. In de volksmeziek evels bleef 't nog iewe bestoon. Pas in d'n achtienden iew begós ouch dao 't gebruuk ech trök te loupe: ouch in de volksmeziek voonte hermenieë hunnen ingaank en bourdoninstruminte wie drejlier en doedelzak waore dao neet veur gesjik. Dit perces góng in de negentienden iew door. De drejlier bleef in Midde-Fraankriek en in groete deile vaan Midde- en Oos-Europa, dewijl in Zwede e verwant instrumint, de nyckelharpa, euverleefde. In 't Belsj is 't dink tot begin twintegsten iew hei en dao nog gehuurd.

't Instrumint weurt allewijl in allerlei vörm gebouwd en in diverse soorte volksmeziek gebruuk, zoewie in minggenres wie folkrock. Veur dat lèste doel kin me 't instrumint elektrisch versterke; me kin e piezo-elemint inbouwe meh ouch gans elektronische liere (zoonder snaore) weure gebouwd.