Cherson
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Heëlesj. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Cherson (Oekraïenisj: Херсон, [xerˈson], Róssisj: Херсон [ˈxʲɪrson]) is 'n wichtige havesjtad i g'n Oekraïne mit ruum 280.000 iwuuenesj en de hoofsjtad van d'r gelieknamige oblas Cherson. De sjtad ligk aa g'n mónding va g'ne Dnjepr i g'n Sjwatte Zieë. Zó'n 75% van de iwuuenesj is Oekraïenisj en 20% Róssisj. Vuur de Duutsje bezetting in d'r Twieëde Weltkreeg goof 't hei óch 'n groeëte jüddisje en Duutsje minderheed (Schwarzmeerdeutsche).
Cherson woeëd in 1778 gesjtich durch tsarina Catharina de Groeëte en d'r Róssisje maarsjalk Grigorij Potjomkin en is verneumd gewoeëde noa de ouw Greekse kolonie Chersonesos. Die sjtad loog evvel neet aan 't estuarium va g'ne Dnjepr, mar get zuudliger óp g'n Krim. 't Nui Cherson loog egelig óp 'n ónlogisje plek. Plaatsjelig woar d'r Dnjepr zier óndeep. Dennoch woeëd 't e wichtig militair centrum vuur de Róssisje marine en i ge sjtadscentrum guuef 't nog geboewe oet d'r tied va de Catharina en d'r Potjomkin. E groeët gedeelte van 't ouw fort guuef 't evvel neet mieë.
De sjtad veel in 1922 in heng van de Sovjet-Unie. Es gevolg va Sjtalin zie nui ikkenomisj beleid en d'r Holodomor koame doezende luuj um 't leëve. In d'r Twieëde Weltkreeg woeëd de sjtad durch kreegsgeweld verinneweerd en in de twieëde haofsjeet van d'r 20e ieëw gruide ze hiel hel. Cherson woeëd ónger mieë 'ne wichtige sjakel vuur d'r export va graan.
I d'r fibberwaar van 2022 woar de sjtad Cherson 't tonieël va zjwoar gevechte tussje de Róssisje en de Oekraïenisje armee. Cherson veel óp d'r 2e meëts. Ze woar ee van de ieësjte plaatsje en tegeliek de insigste groeëte sjtad die de Róssisje troepe kóste i-neme. I d'r juli begós e groeëtsjalig teëge-offensief en i d'r november pakde de Oekraïenisje troepe de sjtad truuk. De Róssisje troepe hant vöal luuj gedeporteerd noa anger bezatde regio's en 't monumentaal centrum geplunderd. Ónger anger d'r Potjemkin zieng knöak woeëde gesjtoale oet zie graaf i g'n Catharinakathedraal.