Barnsjtèè

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Barnsjtèè mèt ingesjlaoëte insect

Barnsjtèè is 'ne fossiele hars van prehistorische naoldbeum, Pinus succinifera. Dizze hars is miljoeëne jaore gelaeje oet de beum gedröpd en doarnao versjtèngd. Barnsjtèè sjtamt dus oet 't Paleozoïcum bies an 't Quartair. Barnsjtèè is waermgael bies doonkerroeëjd va kleur. De sjönste zeunt dörzichtig.

Mineralogisch bezieë haat barnsjtèè 'n amorf sjtructuur. 't Is vrie zacht, de haelheed bedrègt 2-2,5.

Etymologie

De Grieke neumde d'r sjtèè ηλεκτρον (élektron). Ze oontdèkde dat es me över d'r sjtèè vrieft mèt 'n zachte vacht, dat d'r barnsjtèè daonao klèng dinger aa-trèkt. Allewiel neum v'r dat versjiensel sjtatische elektricitèèt. Os waoërd elektricitèèt is aafgeleid van 't Griekse waoërd vör barnsjtèè.

Winplaatsj

90% van d'r barnsjtèè wert gewonne in Samland, bie Kaliningrad in d'r Russische Oblast Kaliningrad.

Gebroek

D'r barnsjtèè is èng van de organisch oontsjtande halfedelsjtèng, wie ooch d'r parel, en wert al saer de prehistorie gebroekd in seerraode allerhaand. Barnsjtèè how in de prehistorie 'n groeëte ruulwaeërd. Versjèjje barsjtèèroutes zeunt bekaand die van Noord-Oost Europa nao Zuid en West Europa veurde.