Baltische mythologie
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Oeals. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Onger Baltische Mythologie weurdj euver 't algemein gesjpraoke es men 't haetj euver de veurchristelikke Mythologie van'ne Balte, dit zeen onger angere de Lette, Litouwers en Pruusse.
Aangezeen d'r beheurlikke versjille zeen tösse de Letse en de Litouwse Mythologie - euver de mythe van'ne Pruusse is bienao nieks bekindj - is dit ein radikaal veralgemeinisering. Baeter waas gewaes om euver Baltische mythologieje te sjpraeke, net zo wie men 't ouch haetj euver Baltische tale. 't Kan zeen det men mit Baltische mythologie bedoeldj det in ein historisch tiedperk wo de Oerbalte nog es ein relatief homogeen volk laefdje ouch de mythologie bienao ein waas. Dao zoew men den ouch in principe ein Oerbaltische taal oet motte haole.
Opvallendste gemeinsjappelik kinmerk is 't Polytheïsme mit ein väölvoud aan mythiese wezes van versjiedene rang en ein sjterke aanwezigheid van euverledene; talrieke euvereinkomste zeen te vinje mit de vorchristelikke mythe van anger Indoeuropese volke, veural mit die van'ne Slave, Germane en Kelte.
Zowaal in Letlandj es ouch in Litouwe geuf 't door de sjtaot erkindje (nuujheidense) religies (lv. Dievturi, li. Romowe), die häör wortels veural in häör eige veurchristelikke euverleveringe zeen, mer zich es verwantje begreipe en aope sjtaon veur de vergeliekbare Baltische en Indoeuropese ongerzeuke van'ner Ethnologe en Etymologe.
De Gode en Godinne oet de Baltische Mythologie
[bewirk | brón bewèrke]- lit. Dievas, lett. Dievs, apr. Deiwas - Hemelsgod, god van'ne vrede, der gerechtigheid, vrundsjap, eerlikheid, wiesheid, Besjermer van verdrage, verwandj mit Zeus, Germaans Teiwaz, Romeins Jupiter
- balt. Saule - hoogste godin, vrouwelikke taegehanger van Dievs, is ongeveer 'tzelfdje esSol
- lett. Mara - milkgodin, bewaaktj gebaortes en ging in de christelikke tied same mit de heilige maag Maria
- lit. Perkūnas, lett. Pērkons, pr. Perkunos, god van'ne toorn, reiniger en bevruchter van'ne aarde, echgenoot van'ne aerdgodin
- balt. Patrimpas, Potrimpos, god van 't gelök, vruchbaarheid, welsjtandj, 't zaod, 't veurjaor, de ougs, en 't laevesgelök
- aadlitouws Velinas, lit. velnias, lett. velns, pr. Patolos - vruntjelikke en behulpzame god van 't sjterve, god van dooje; onger Pools-christelikke invloed toet Pikulas = Duvel gemuteerdj
- lit. Žemyna, lett. Zemes mate, pr. Semine - de Baltische Mooder Aerde, derde dochter van zonnegodin Saule (derde planeet) - vergeliekbaar mit de germaanse Erda.
- lit. Aušrine, pr. Ausca (Morgesjter) / Wakarine (Aovendjsjter) - godin van'ne liefde, dochter van zonnegodin Saule, Geleefdje van Menulis; liektj op Venus
- balt. Menulis - maongod, hemelvors van'ne nach, is de gesjeije man van zonnegodin Saule
- lit. Gabija - godin van 't vuur
- Laima of Laimė - baltische lotsbesjtummingsgodin, treujt deils in twee of drie aspecte op, haetj euvereinkomstemit de Griekse Moira.
- balt. Giltine - doodsgodin, zöster van Laima
- pr. Kurkis/ Churche - God van'ne ougs, gaever van voedsel, veur hem waere de letste aore geofferd
- Austėja - Biejegodin
- kur. Bardoaitis - God van'ne schippers en zeeluuj
Bronne
[bewirk | brón bewèrke]Dit artikel is aafgeleidj van'ne artikele op'pe Duitse en nederlandse Wikipedia