Armand Boileau
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Heëlesj. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Armand Boileau (* Ougrée 1916, † Luuk 2004) woar inne bekinde Belzje taalkundige, deë vöal wetesjappelige artikele gesjrieëve hat uëver d'r ivlood van 't Germaans op 't Luukerwelsj. Óch hat heë wiechtig óngerzeuk gedoa noa de toponieme van de Limburgs en Ripuarisj kallende gemindes in ’t noordoeëste van de Belzje provins Luuk. Heë woar va 1971 bis 1983 professor aan de universiteit va Luuk.
Boileau sjtudeerde in de 30'er joare Germaanse sjproakwetesjap i Luuk en vergeliekende Germaanse sjproakwetesjap i Groninge. Neëve zieng sjtudie i Luuk vólgde heë doa lesse i Welsje dialectologie bei d'r i Vervieësj geboare professor Jean Haust (1868-1948), sjriever van d'r ieësjte Welsje dictionair en Welsje aktivis. Boileau promoveerde in de 40'er joare op e óngerzeuk noa aod-Germaanse wöad in 't Welsj.[1]
Doanoa begós Boileau mit e systematisj óngerzeuk noa de toponieme va de Limburgs en Ripuarisj kallende gemindes in 't noordoeëste van de Belzje provins Luuk, woeë allewiel Fransuëzisj of Duutsj besjtuursjproak is. De lüj zelf numme hun dialek uëverigens Platduutsj. Boileau zuëmerde alle plaatsj-, veld- en sjtroatname oet de dörper tussje Maas, Duutsje grens en Baraque Michel. In 't book besjreef Boileau óch de toponieme oet de zes Voerdörper, weil die bis 1963 bei de provins Luuk hoeëte.
Neëve de toponieme oet d'r Voersjtrieëk besjproak Boileau de toponieme oet wat hüj de gemindes Bliebrig (Plombières), Welkete (Welkenraedt), Aobel (Aubel), Baole (Baelen), Eupe (Eupen), Lontse (Lontzen), Kelmis, en Raore (Raeren) zint. Óch e sjtuksjke van de ouw Welsje geminde Kleërment (Clermont) hat heë óngerzoch, umdat i g'n noabersjaf Kroment (Crawhez) bis wied in d'r 20e ieëw Plat gekald woeëd.
De resultate va dees groeëte inventarisatie woeëte i 1954 gepubliceerd in 't ieësjte deel van de Enquête dialectale sur la toponymie germanique du nord-est de la province de Liège. In 't twieëde deel, dat i 1971 oetkómme is, koam Boileau óch mit etymologisje verkloaringe vuur de gezuëmerde name. Heë concludeert dat de mieëtste name in de geëgend va Germaanse en neet va Romaanse origine zint. Meh 't is volgens Boileau óch ezoeë dat de sjproakgrens in d'r sjtrieëk noeëts ing rigide en gesjloate lieng is geweës. D'r ivlood van 't Luukerwelsj woar groeët, bezóngesj kót bei de sjproakgrens.[2]
E good vuurbild is d'r naam van 't gehuch Bushaye i g'n geminde Aobel, dat volges Boileau oersjprunkelig Bösjhei hat geheesje. In 't hütsedaags bekans oetgesjtórve Plat van Aobel heesj de noabersjaf evvel a g'n Büshei. Deë naam is uëvergenómme oet 't Welsj, woeë-i de plaatsj al Bus'hêye heesj. D'r Welsje naam is ing verbastering van 't oersjprunkelige Bösjhei.[3]
Neet alling 't Welsj, óch 't Fransuëzisj hat in 't 20e joarhóndert es besjtuursjproak vöal ivlood gehad op 't plat dat de lüj kalde en op de toponieme die zie gebroekde. I Baole bevuurbild zagte ouwer lüj in de fieftiger joare van d'r 20e ieëw nóg Gemengdesjtroat teëge de Rue de la Régence. Jónger lüj kalde doe al va g'n Rü Rezjaos. De Rue de Dison i Welkete woar bei ouwer lüj de Dizóngersjtroat, vuur jonger lüj de Rü de Dizao.[4]
De Welsje noaberdörper i g'n provins Luuk houwe vreuger óch Limburgse name, die hüj neet mieë vöal gebroek weëde. Boileau noteerde ónger angere dat de plaatsj Aubin-Neufchâteau durch de lüj oet Voere Elbele woeëd geneumd. In Aobel woeëd teëge Valdieu Gaodsdel gezag. De sjtad Limbourg heesjde i Baole Lemmereg, en de dörper Jalhay en Goé woeëte Gellet en Gölleke geneumd.
Boileau sjtóng i zie wirk óch sjtil bei d'r Fransuëzisje naam va gene Bliebrig, Plombières. In 't Welsj oet 't Lank va Herf heesj die plaatsj al Blîbêr. D'r naam Plombières is ieësj noa d'r Ieësjte Weltkreeg igeveurd, umdat de lüj va gene Bliebrig d'r officiële naam va ge dörp - Bleyberg - noa d'r kreeg vöal te Duutsj vónge. De naam Plombières woeëd oet Frankriek geïmporteerd.[5]
Wiechtige publicaties
[bewirk | brón bewèrke]- Systematisch onderzoek van de woorden van germaansche oorsprong in het Luikerwaalsch (1938).
- Classification chronologique des emprunts germaniques en wallon liégeois (i ge Bulletin du Dictionnaire wallon, 1942).
- Enquête dialectale sur la toponymie germanique du nord-est de la province de Liège. (Tome I 1954, Tome II 1971; oetgeëverei P. Gothier, Luuk).
Nuët
[bewirk | brón bewèrke]- ↑ In memoriam: Armand Boileau, gesjrieëve durch Martine Willems in ing oetgaaf va de Société de Langue et de Littérature Wallonnes, 2004
- ↑ A. Boileau, Enquête dialectale sur la toponymie germanique du nord-est de la province de Liège, Tome II, Luuk, Libraire P.Gothier, 1971, p. 409: "Il ne peut dès lors être question de considérer la région d'Outremeuse comme une zone germanique absolument homogène depuis la colonisation franque. Au contraire, il est certain que la frontière linguistique dans l'ancien duché de Limbourg n'a jamais constitué une ligne de démarcation rigide et inamovible."
- ↑ A. Boileau, Enquête dialectale, Tome I, 1954, p. 143.
- ↑ A. Boileau, Enquête dialectale, Tome II, p. 393-394.
- ↑ A. Boileau, Enquête dialectale, Tome II, p. 346.