Zuid-Willemsvaort
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De Zuid-Willemsvaort is e 123 kilometer laank kanaol dat löp vaan Den Bosch in 't noorde nao de Limbörgse hoofstad Mestreech in 't zuide. Daomèt duit 't de provincies Naord-Brabant, Nederlands Limburg en Bels Limburg aon. Belaankrieke plaotse die ligke aon 't kanaol zien: Den Bosch, Veghel, Helmond, Wiert, Bree, Aësde, Maosmechele en Mestreech. 't Deent es lateraalkanaol vaan de revier de Maos, meh 't gief euver 't ganse kanaol gein ech belaankriek sjeepsvaortsverkier mie, behauve op de stökker tösse Den Bosch en Veghel en veur e paar kilometer bij de noordeleke haves vaan Mestreech. 'n Aonsleting mèt 't Albertkanaol bij 't Belse dörp Laoneke is ouch veurzeen.
Gesjiedenis
[bewirk | brón bewèrke]'t Kanaol woort in 't begin vaan de negetiende iew gegraove, en waor in 1826 veerdeg. 't Is verneump nao d'n destieds regerende keuning Willem I. De Zuid-Willemsvaort mós e betrouwbaar alternatief zien veur 't handelsverkier tösse de Hollendse handelsstei en 't Mestreechs-Luiks industriegebeed. De Maos waor op väöl plaots te oondeep en mètnaom op 't stök tösse Brach en Mestreech. Deile vaan 't kanaol waore ouch al gegraove oonder 't bewind vaan Napoleon Bonaparte, dös waor 't kanaol ouch al get gemekelek(er) aon te lègke. Wel waor 't stök door de Belse Hoege Kempe lesteger aon te lègke. Dao gief 't ouch sluize die groete hoegteversjèlle móste euverbrögke, meh ouch op de Kempe waore al aander kanaole gegraove, zoewie Napoleon zie Grand Canal du Nord, det de Sjelde mèt de Maos en de Rien in Duitsland moot verbinde. Dit projèk woort evel noets aofgemaak. Bij Wiert gief 't e zijkanaol vaan de Zuid-Willemsvaort mèt de naom Noordervaart, wat trökgeit nao 't Canal du Nord. 't Stök Eindhove-Den Bosch waor neet zoe lesteg mie: de loup vaan de Zuid-Willemsvaort volg hei gewoen de loup vaan 't revierke d'n Aa en d'n Dommel. Tot veur kórt góng 't kanaol ouch door 't centrum vaan Den Bosch heer, meh seer 2015 löp 'ne 9 kilometer langen zietak vaan Vught nao de Maos bij Den Bosch oonder de naom Maximakanaol. Heimèt is 't mäögelek mèt get groeter sjeepsklasse nao de nog rilletief belaankrieke have vaan de stad Veghel te vare.
Technische infermasie
[bewirk | brón bewèrke]'t 123 kilometer laank kanaol euverbrögk e hoegteversjèl vaan 40 meter tösse Mestreech en Den Bosch, wat gereguleerd weurt door 21 sluize die ziech veurnaomelek op Nederlands groondgebeed bevinde. Mèt de technieke oet deen tied waor twie meter hoegteversjèl per sluis mäögelek, al dan neet in kómbenasie mèt 'n brögk- en weegverbinding. 't Oersprunkelek kanaol vaan Napoleon waor vief meter breid en de Zuid-Willemsvaort zelf woort gans mèt de hand oetgegraove. De totaal koste waore 4.45 meljoen gulde.
Aonpassinge
[bewirk | brón bewèrke]Tösse 1930 en 1934 woort 't Belse stök verbreid en rechgetrokke. Bij Helmond heet me in de vreug jaore tachteg vaan de twintegste iew 't kanaol boete de stad umgeleid. Heiveur woorte in 1982 nui brögke gebouwd en heet me al langer groondwerkzaamhede gepleeg. 't Aajd kanaol bleef bestaon, meh in sociaal opziech splitsde 't neet mie 't centrum vaan die stad. Ouch woort de revier d'n Aa umgeleid, en kraog 't duikers oonder 't nui kanaol. In 1993 waor 't projèk veerdeg. 't Stök bij Den Bosch woort ouch umgeleid oonder de naom Maximakanaal. Dit projèk waor veerdeg in 2014, boemèt noe sjeper mèt sjeepsklasse IV in plaots vaan de kleiner sjeepsklasse II, boe oersprunkelek 't kanaol veur gebouwd waor, in eder geval nao de have vaan Veghel kinne vare. Ouch zien tösse 2008 en 2010 sluis 4, 5 en 6 vervange en woorte ze centraol vanoet Schijndel bestuurd, um efficiënter doorvaort te creëre.
Brón
[bewirk | brón bewèrke]Dit artikel baseert ziech op 't corresponderend Nederlandstaolig artikel, en wèl in dees versie
