Ganges
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Breuker. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De Ganges (of Ganga) is 'n groeëte en belangrieke reveer op 't Indisch Subcontinent, die weltwied bekind is ómdat zien water in 't hindoeïsme es heilig en ritueel reinigend waert besjouwd. Ze is óngevaer 2510 kilomiëter lang en sjträömt in oeëstelike richting doer 't noorde van India en doer Bangladesh, van de gletsjers in d'r zuudwestelike Himalaya pès de mónding in de Golf va Bengale.
De belangriekste zierevere van de Ganges zint de Yamuna, de Karnali, de Son en de Gandak. Ze sjträömt langsj versjeie sjtae, zoeëwie Kanpur, Allahabad, Benares en Patna. Same mit de Brahmaputra vormt de Ganges ènne van de groeëtste delta's van de welt.
Laop
[bewirk | brón bewèrke]De Ganges waert gevormd in d'r Indiase daelsjtaat Uttarakhand doer de samelaop van twieë sjträöme, de Bhagirathi en de Alaknanda. De Bhagirathi, d'r belangriekste toeveurder, begint aan d'r Gangotri-gletsjer, woeë ze gevoed waert doer sjnieë en ies.
Nao 'ne laop van 200 kilomiëter doer d'r Himalaya bereikt de reveer bie de baevaartplaatsj Haridwar de dichbevolkde Indus-Gangesvlakde, 'ne breije reifel tösje d'r Himalaya in 't noorde en de Vindyaberg in 't zuje. Bie Haridwar waert mit 'ne dam 'n dael van 't water ómgeleid via 't Gangeskanaal, dat aagelag is vuur 'ne kórte waeëg te gaeve nao de parallel laopende Yamuna, die pas 800 kilomiëter oeësteliker mit de Ganges samekump.
Bie de sjtad Allahabad kómme de Ganges en de Yamuna same. Dit punt is bekind es d'r Sangam en is 'n heilige plaatsj in 't hindoeïsme.
I Bangladesh verdaelt de Ganges zich in e groeët aantal erm. D'r belangriekste erm is de Padma, die samekump mit de Brahmaputra. Same vorme ze 'ne delta va 44.000 km². D'r deltagrónd is bezónger vröchbaar, woeë o.m. ries en thieë op waeëre verboewd. In 't zuje van dizze delta ligke de Sundarbans, 'n enorm sjtèlsel va watere en zómpe dat bedekt is mit sjtroekgewas en zómpbusj.
Hindoeïsme
[bewirk | brón bewèrke]In 't hindoeïsme waert de Ganges es 'n godin besjouwd. Geläövige die zich wesje in de reveer, wisse op die maneer hun zung oet. Jaorliks trèkke miljoeëne hindoes nao de sjtae langsj de Ganges vuur hun zieël te reinige doer zich te wesje in de reveer. Sómmige hindoes völle aoch flesje mit 't reveerwater, die ze da mit nao haem numme vuur mit te baeje.
Ecologie
[bewirk | brón bewèrke]De Ganges is aen van de mieës vervoelde reveren op de welt. Dees vervoeling waert vuural veroerzaakt doer miensjelik aafval, mer aoch doerdat daagliks 350 doeëje in de Ganges waeëre gesjmieëte. Doer in de reveer te bieje kint me richtig krank waeëre. Toch bieje jaorliks miljoeëne pilgrims in 't water. Langsj de Ganges woeëne aoch mieë es 400 miljoeën luuj.
De vervoeling bedreigt de fauna in de reveer. D'r zjwumme twieë dolfiensaoërte in de Ganges: d'r Gangesdolfien en d'r Indische dolfien. Wiejer gieëft 't nog d'r Gangesgaviaal en 'ne zeutwaterhaai.