Remunjs

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Remunjs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

't Remunjs is 't Limburgs dialek van de sjtad Remunj. 't Dialek is sjterk Midde-Limburgs van karakter; 't is zelfs ein van de weinige dialekte die aan alle kinmerke van 't Midde-Limburgs beantjwaord.

Kinmerke

'ne Bekinde indicator veur de Midde-Limburgse dialekte zeen de wäörd det en hert, taegeneuver 't Zuud-Limburgs dat en hart. 't Remunjs is ouch wie alle dialekte in de omgaeving zjwaor gemouilleerd. De middeleeuwse diftonge ie en oe versjiene in 't Remunjs neet es ieë en oeë, wie in 't Venloos en Weerts, en neet es ie en oe, wie in 't Mesjtreechs, maar juus wie in 't Nederlands, es ee en oo: heer en sjoon veur hier en sjoen. Dees ontwikkeling sjteit gans los van 't Nederlands, omdet 't gebied wo-in dit veurkump gans omsjlaote wirt door dialekte wo se hieër, sjoeën, heeër, sjoan of hier, sjoen zuus. 't Waord awd, wirt in Remunj gerealiseerd es aad, tegeneuver 't noordelik ald, 't westelik aod en 't zudelik aud. Vreuger, in de negenteende eeuw, is 't in 't Remunjs ouch ald gewaes, wobiej de verbaoge mannelike en vrouwelike vörm aje(n) en aaj wore. Onger drök van die vörm haet de verangering van ald plaatsgevonje. 't Waord zalt "zaajt", waat volges de klankwètte eigelik es *zaat haaj motte klinke, is nog 'n euverbliefsel oet daen tied.

'n Sjibbolet veur Remunjse luuj in de dörper om de stad haer is de oetsjpraok van de ie op plaatse wo-se in de dörper 'n i heurs (i-ie-allofonie), veur 'n n of veur 'n s. 'n Sjtereotiep zinke is Kiendj, pies mer op de ker, mer neet op 't brood!

Remunjse literatuur

De dialekproductie van Remunj en 't Remunjs is relatief vreug op gang gekomme, juus wie in Mesjtreech en Venlo, vanwaege 't besjtaon van 'n (plat kallende) baovelaog. Oet 1807 sjtamp de Remunjse vertaling van de geliekenis van de Verlaore Zoon (gepubliceerd in 'Het Limburgs onder Napoleon'). In 1865 ging de opera Schinderhannes (sjpraek oet Sjinderhannes) van Emile Seipgens in première. Dees opera wirt nog altied om de zoväöl jaor opgeveurd, de lèste keer in 2017. Bekinde dichters zeen Paul van der Goor en Hub en Sjaak Graus. Bekinde zangers zeen Gé Reinders, Sjra Puts en "Big" Benny Peters.