Krenkde vaan Alzheimer
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De krenkde vaan Alzheimer is 'n progressief krenkde aon 't centraol zenuwstèlsel (de herses), die normaal gezeen (neet ummertouw) op awwere leeftied optrejt. 't Is de mies veurkoumende vörm vaan dementie; de begrippe weure soms dooreingehaold. Alzheimer zörg veur 't bekneld rake en daonao aofsterve vaan hersecelle door de vörming vaan plaques, huipkes eiwit die de synapse blokkere. Wie die plaques ziech vörme is oonbekind; recent oonderzeuk suggereert tot prione debij betrokke zien. De krenkde is neet in strikte zin erfelek, meh diverse gene speule es risicofactore 'n rol. Wijer risicofactore zien obesitas, hersesjaoj en aondoeninge wie depressiviteit. Alzheimer is ummer duujelek (dèks indirek door complicaties), meh door de langen door dee de krenkde kin höbbe (en d'n hoegen leeftied boe-op me ze miestal krijg) zal 'ne lijer ouch dèks aon get aanders sterve.
De krenkde vaan Alzheimer heet 'ne langen incubatietied. Wienie ze manifes weurt, gebäört dat gemeinelek mèt symptome die nog aon gewoen verawwering kinne weure touwgesjreve. Es ierste trejt sjaoj aon 't kortetermiengeheuge aon 't leech. Later vertuint de patiënt ouch sjaoj aon 't langetermiengeheuge (herinneringe aon de kindertied es lèste), taolprobleme, stummingswisselinge, verlees vaan motivatie en desoriëntatie (zelfs in 'n veurheen vertrouwde umgeving). In 't lèste stadium vaan de krenkde weurt me neet allein geistelek, meh ouch liefelek oonmechteg. De patiënt weurt in zien krenkde touwnummend aofhenkelek vaan zörg door aandere, oetindelek in professioneel han.
De krenkde oontlient häöre naom aon d'n Duitsen arts Alois Alzheimer, dee ze in 1906 besjreef. In ierste instantie betrof 't begrip allein de zeldzaom gevalle tot de krenkde bij lui vaan middelbare leeftied veurkaom; dementie bij awwere woort normaal gevoonde en neet es krenkde gezeen. Pas in de jaore 1970 kaom me tot de consensus tot ouch seniel dementie in de mieste gevalle oonder 'tzelfde krenkdebeeld vèlt.
Dit artikel is e sjtumpke. De kans Wikipedia helpe door 't aan te völle