Sjtoemel
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Gelaens. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
'ne Sjtoemel, sóms ouch sjtoemmel of sjtumpke, (Nederlandjs: peuk) is 't restant van ein sigarèt of sigaar went dees zint opgerouk. De term kan ook duiden op een sigaret, zoals in: "m'n peuken zijn op".
De sjtoemel besjteit biej ein filtersigarèt meistal oet 't filter mèt eventueel eine hauve pes eine heële centimaeter sigarèt dao aan. Biej ein sigaar is dat 't lètste sjtumpke sigaar wat euverbliet. Dit sjtumpke is meistal waal get langer es eine sigartte`sjtoemel, zoa 'n tweë pes drie centimaeter. Zelfgedrèjde sigarètte van shag laote meistal eine kortere sjtoemel achter, ómdat me gein raekening hoof te hawwe mèt ein filter.
Vergiftinggevaor
[bewirk | brón bewèrke]In 't filter van eine sjtoemel zitte genóg giftige sjtoffe óm eine baby of eine peuter te vergiftige. 2 pes 3 sjtoemele zint al genóg veur eine doajelikke dosis.[1]
Brandjgevaor
[bewirk | brón bewèrke]Neet good gedoufde sjtoemele zint ein brandjgevaor veur bosje, geboewe en voortuge.[2][3][4]
Milieuveróntreiniging
[bewirk | brón bewèrke]Sjtoemele (mèt of zónger filter) zint ein beheuërlik óngersjatte oarzaak van milieuveróntreiniging. Sjtoemele die in de natuur terech kómme kènne dao jaore blieve ligke veurdat ze vertaert zint. [5] Sómmige luuj die väöl ónger ’t autorieje rouke höbbe ein sjlechte geweunde óm hunne esjbak oet de auto óm te kiepere in de sjtraotgaot of op ein parkeerplaatsj.
Etymologie
[bewirk | brón bewèrke]’t Limburgse sjtoemel is aafgeleijd van ’t Middennederlandjse stomp wat aafgeknot beteikent en 't Duutsje stumpf wo zie 't woord (Zigaretten)stummel aan óntleëne.
Gezèkdes
[bewirk | brón bewèrke]- Hae sjiet sjtoemele - hij is heel bang
- In sómmige sjtreke waere peuke (meistal door daaklaoze) ouch waal bukshag geneump