Space Shuttle

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

De Space Shuttle (in 't Nederlands eigelek spaceshuttle) is 't Amerikaans ruimteveer dat is oontwikkeld in de jaore '70 vaan d'n twintigste iew door NASA, 't Amerikaans ruimtevaartagentsjap. De ierste vaan veer tesvlöchte voont plaots in 1981, operationeel vlöchte begóste in 1982. Nao 't noe oetzuut weure de Space Shuttles nao 2010 oet gebruuk genome, nao in totaal 134 lanceringe.

Bij de lancering besteit 't zoegenaomde Space Transportation System oet de combinatie vaan Space Shuttle, 'ne oranjekleurege externen tank en twie witte rakètte (de zoegenaomde Solid Rocket Boosters, of SRB's).

't STS weurt verticaal gelanceerd, zjus wie 'n conventioneel rakèt, vaanaof 'n mobiel lanceerplatform. De krach die nudeg is veur de lancering weurt veur 80% geleverd door de SRB's en veur de resterende 20% door de drei rakètmotors vaan de Space Shuttle, boeveur de brandstof (vloeibare waterstof en vloeibare zuurstof) is opgeslage in d'n externen tank. Oongeveer 2 minute nao de lancering weure de SRB's losgelaote, boenao die trökvalle in d'n Atlantischen Oceaan. Zie weure door 'n sjeep weer opgehaolt en weer klaorgemaak veur 'n volgende lancering. De motors vaan de Space Shuttle blieve branne en es de baon um de Eerd is bereik weurt de externen tank losgekoppeld. Tot noe touw is de externen tank altied trök nao de Eerd gevalle en verbrand in de dampkrink. 't Is evels meugelek um de externen tank in 'n baon um de Eerd te hawwe. Heinao weure de Orbital Maneuvering System (OMS) motors gebruuk um de baon um de Eerd aon te passe.

De Space Shuttle maak 't meugelek um astronaute en vrach in de ruimte te bringe (in 'ne zoegenaome Low Earth Orbit (LEO), 'n lieg baon um de Eerd), in de boetenste atmosfeer of thermosfeer. Normaal goon 5 tot 7 astronaute mèt, allewel 'rs mer 2 nudeg zien veur 'ne minimaal vlöch (dit waor 't geval bij de ierste veer tesvlöchte STS-1 tot en met STS-4). Aon vrach kin oongeveer 25.000 kg weure mètgenome. De vrach weurt vervoerd in 't vrachruim, wat door middel vaan 2 groete deure geopend kin weure. Dit maak 't meugelek um groete satelliete, zoewie de Hubble ruimtetelescoop in de ruimte te bringe, en ouch um groete vrachte te 'vaange' en trök te bringe nao de Eerd.

Es de missie klaor is weurt gebruuk gemaak vaan de OMS rakètmotors um de Space Shuttle oet zien baon te bringe en trök te goon nao de liegere atmosfeer. De Space Shuttle zal daan door middel vaan aerobraking steeds lankzamer goon, en oeteindelek es 'n zweefvleegtuig gecontroleerd dale. Daonao zal 't 'n landing make op 'n lang landingsbaon es 'n 'normaal' vleegmasjien. Umtot de vörm vaan de Space Shuttle 'n compromis is um mèt versjèllende snelhede te kinne vlege, is de daalsnelheid extreem hoeg, zoe'n zeve kier sneller es 'n gewoen vleegmasjien.