Bekiek brón van Solfer

{{dialek|Mestreechs}}
{{Element |
Naom = Solfer/Z(j)wa(e)vel/Sulfur |
Symbool = S |
Atoomnómmer = 16 |
Gróp = [[Zuurstofgroep]] |
Periode = [[Periode 3 element|Periode 3]] |
Blok = [[P-blok|P blok]] |
Reeks = [[Niet-metaal|Niet-metalen]] |
Kleur = Geel |
Atoommassa = 32,06 |
Elektroneconfiguratie = <nowiki>[</nowiki>[[Neon|Ne]]<nowiki>]</nowiki>3s<sup>2</sup> 3p<sup>4</sup> |
Oxidatietoestande = -2, +4, +6 |
Elektronegativiteit = 2,58 |
Atoomstraol = 103 |
Ionisatiepotentiaol1 = 999,60 |
Ionisatiepotentiaol2 = 2251,78 |
Ionisatiepotentiaol3 = 3356,75 |
Deechde = 2070 |
Helligheid =  |
Smiltpunt = 386 |
Kaokpunt = 718 |
Aggregatietoestand = Vas |
Smiltwermde = 1,7175 |
Verdampingswermde = 9,62 |
vdWstraol = 180 |
Kristalstructuur = Ortho |
Molair volume = 15,49 |
Dampdrök =  |
Geluidssnelheid =  |
Specifieke wermde = 710 |
Weerstand = 2×10<sup>23</sup> |
Wermdegeleiding = 0,205 |
}}
[[Plaetje:Burning-sulfur.png|left|thumb|smeltende en brandende solfer]]
'''Solfer''' (ouch wel '''z(j)wa(e)vel''') is e [[sjemie|chemisch]] illemint, hurend bij de neet-metaole, wat bij kamertemperatuur oetzuut es geel kórrele mèt 'ne sterk penetrante, oonplezerege reuk, dee evels neet vaan de solfer zelf kump meh vaan 'n oxide wat 't vörmp. De kórrele kinne versjèllende kristalstructure aonnumme. Gesmolte solfer heet evels 'n bloodroej kleur, bij [[verbranding]] kleurt de vlam helblaw. Wat wijer aon vloejbare solfer opvèlt is tot de [[viscositeit]] euver e bepaold trajek touwnump naomaote 't helder verwermp weurt, dewijl me 't tegeneuvergestèlde zouw verwachte.

Solfer vint me in de [[aminozoer]]e [[cysteïne]] en [[methionine]] en daorum is 't veur [[bieste]] oonmisbaar, al is 't ouch mer in klein kwantiteite. De mins haolt 't oonder mie oet [[ei]]er. Väöl solferverbindinge vervojle 't [[milieu]] evels sterk, veural doortot ze [[zoere rege]] veroorzake.

't Illemint kump hei en dao in gedege touwstand veur, dèks bij wermwaterbrónne. Wijer is 't veural te vinde in geboonde touwstaand, mèt [[iezer]] es [[pyriet]] (FeS<sub>2</sub>), mèt [[kwik]] es [[cinnaber]] (HgS) en mèt [[loed]] es [[galeen]] (PbS). Rotte eier oontliene hunne staank aon 't gaas [[waterstofsulfied]] (H<sub>2</sub>S); 'n aander gaas, [[solferdioxide]] (SO<sub>2</sub>), heet oongeveer dezelfde reuk. [[Solferzoer]] (H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>), e sterk zoer, en [[solferigzoer]] (H<sub>2</sub>SO<sub>3</sub>), e zwak zoer, vinde touwpassinge in de [[industrie]]. Ander touwpassinge vaan solfer zien v'r in [[kunsmes]], in [[zwegel]]e, in [[insecticide]]s. Door de sterke miljeuvervojling en de helle staank en klein gezoondheidsrisico's nump 't gebruuk vaan solfer in hoeshawweleke veurwerpe aof.

[[Categorie:Neet-metaal]]
[[Categorie:Limburgse wäörd]]