Real Madrid
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Zjwaams. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Real Madrid Club de Fútbol is ein Sjpaanse foetbalklub oet Madrid. De klub waerde ópgerich op 6 meert 1902 es "Sociedad Madrid FC". In 't dagelikse taalgebroek waert de naam van de klub meistal aafgekort toet Real Madrid. Het is de suksesvólste klub oet 't Sjpaanse foetbal en door de FIFA waerde ziej zelfs benumd toet beste foetbalklub van de 20ste eew.
De klub haet väöle biejname wiej Los Blancos en Los Merengues. Real Madrid waerde keuninklik of Real in 1920 en kreeg dees titel van Alfons XIII. De klub sjpeelt häör toeswedsjtrieje in 't Estadio Santiago Bernabéu.
Real Madrid wón 35 keer de Primera División, 20 keer de Copa del Rey, 10 keer de Supercopa, 4 keer de UEFA Super Cup, 2 keer de UEFA Cup, 3 keer de werreldbaeker veur klubteams, 4 keer 't werreldkampioensjap veur klubteams en 13 keer de Europacup I / UEFA Champions League. Daomit is Real Madrid rekaorhajer, veur AC Milan, det dees baeker 7 keer gewónne haet.
De klub kènt ouch versjillende rivaliteite, wovan de ópmerkelikste diej mit 't Katalaanse FC Barcelona is. De wedsjtrieje tösse beije klubs sjtaon bekind es El Clásico ("de Klassieker"). Volges de websait van de klub is Real de enige sjportklub diej mit 520 miljoen aan inkomste, de grens van 500 miljoen euvertreft, veur 't tweede opeinvolgende jaor. Tegeliek haet de klub nag altied ongeveer 90 miljoen euro aan sjulde. Real Madrid waas in 2013 de waardevolste klub ter werreld ($ 3,3 miljard).
Gesjieddenis
[bewirk | brón bewèrke]Oprichting
[bewirk | brón bewèrke]Real Madrid waerde op 6 meert 1902 opgerich es Madrid Club de Fútbol. Juan Padrós Rubió woor de eerste klubprizzedent. Ut predikaat Real (Keuninklik) ontving de klub op 29 juli 1920 van keuning Alfons XIII.
Eerste suksesse
[bewirk | brón bewèrke]Inkele moandje nao de oprichting van de klub, sjpeelde Madrid CF ter gelaengeheid van de kreuning van Alfons XIII taenge FC Barcelona. De Katalaanse klub won mit 3-1 en 't woor de eerste van väöle wedsjtrieje diej beide klubs taenge mekaar zólle sjpele. In de laup der jaore zou de relasie tösse de twee klubs oetgreuje toet ein van enorme rivaliteit en óngerlinge duels zólle bekènd komme te sjtaon es de Derby van 't Heelal. In 1905 won Madrid CF de eerste grote pries, de Copa del Rey. In 1906, 1907 en 1908 won de klub deze baeker opnuuj. Real Madrid beheurde in 1928 toet de oprichters van de Primera División, de hoogste Sjpaanse foetbaldivizie. De eerste kompetisiewedsjtried won de klub mit 5-0 van CE Europa. De eerste landjstitel volgde in 1932.
Ut sezoen dao-op verdedigde Real Madrid de landjstitel mit sukses, mede dankziej Manuel Olivares, dae mit 26 doelpunte topskoorder van de Primera División waerde.
De grote glorietied
[bewirk | brón bewèrke]In 1943 waerde veurmalig sjpeler en traener Santiago Bernabéu Yeste gekaoze toet nuje klubveurzitter. Hae zorgde veur de heropbouw van de klub nao de Sjpaanse Burgeroorlog. In oktober 1944 waerde gesjtart mit de bouw van ein nuuj sjtadion. Op 14 desember 1947 waerde 't Estadio Chamartín in gebroek genaome. Ut sjtadion zou later, vanaaf jannewarie 1955, de naam drage van Santiago Bernabéu es eerbetoon aan de suksesvolle veurzitter. Onger 't regime van Franco genaot Real de reputasie van besjermd te zin om 't regime van Franco oet te drage in Sjpanje en Europa. Onger leijing van Santiago Bernabéu brook in de jaore vieftig en sèstig van de twintjigste eew de glorietied van Real Madrid aan mit versjillende landjstitels en vief maol de Europa Cup I op riej van 1956 toet 1960. Memorabel woor de 7-3-euverwinning op Eintracht Frankfurt in de finale van 1960. Sjtersjpelers in dae tied biej de klub wore Alfredo Di Stéfano, Francisco Gento en Ferenc Puskás. In 1961 waas aartsrivaal FC Barcelona de eerste klub diej de Madrilenen wist te versjlaon in de Europa Cup. In 1966 volgde desondanks ein zèsde Europa Cup I veur Real Madrid ten koste van Partizan Belgrado.
Jaore seventig en tachtig
[bewirk | brón bewèrke]In de jaore seventig bleef Real Madrid in Sjpanje dominere en sjlechs ein paar keer wis ein klub de hegemonie in de Primera División van de klub te doorbraeke. In 1978 euverleej Santiago Bernabéu nao de klub 35 jaor langk te höbbe geleid. Begin jaore tachtig waerde Real Madrid veurbiej gesjtreef door FC Barcelona en de Baskiese klubs Real Sociedad en Athletic Bilbao. In 1986 waerde Los Merengues echter opnuuj kampioen en de klub wis de titel veer sezoene langk mit sukses te verdedige. Drie van de veer titels (1986/87, 1987/88 en 1988/89) waerde behaold ónger Leo Beenhakker, wodoor hae de biejnaam Don Leo verkreeg. De sjterre in dae tied biej Real Madrid wore de Mexikaanse topsjutter Hugo Sánchez (pichichi in 1985/86, 1986/87, 1987/88 en 1989/90) en de beroemde Quinta del Buitre (De Vief van de Gier), ein nao Emilio Butragueño genumd vieftal det naeve El Buitre zelf Manuel Sanchís, Martín Vazquéz, Míchel en Miguel Pardeza omvatte.
Jaore negetig
[bewirk | brón bewèrke]In de vreuge jaore negetig moste Los Merengues echter ein sjtap truuk doon veur 't Dream Team van 't FC Barcelona van Johan Cruijff, det van 1991 toet 1994 landjskampioen waerde. Mit Emilio Butragueño leverde Real Madrid in 't sezoen 1990/91 waal de topskoorder van de Primera División. In 1995 wis Real Madrid de hegemonie van de Katalaanse rivaal te doorbraeke door landjskampioen te waere. Ein nuje titel volgde in 1997. Ein jaor later koste de Madrilenen ein zevende Europa Cup I (inmiddels UEFA Champions League geheite) biejsjrieve op häör palmares.
In de Amsterdam ArenA waerde mit 1-0 gewonne van Juventus door ein doelpuntj van Predrag Mijatović. Ouch waerde ónger leijing van Guus Hiddink de Wereldbaeker veur klubs veroverd door in Tokio mit 2-1 te winne van CR Vasco da Gama. Nasjonaal waerde Real weer euverklast door FC Barcelona, maar Europees presteerde de klub echter baeter den de eewige rivaal door in 2000 opnuuj de Champions League te winne. In Paries waerde Valencia CF mit 3-0 versjlage. Sjtersjpelers in 't èlftal det in 1998 en 2000 de hoogste Europese baeker won wore Roberto Carlos, Fernando Redondo, Raúl González, Fernando Morientes, Clarence Seedorf (1998), Predrag Mijatović (1998) en Nicolas Anelka (2000).
De Galácticos
[bewirk | brón bewèrke]Ut jaor 2000 beteikende naeve de Champions League-wins ouch de kóms van de nuje klubprizzedent Florentino Pérez. Hae wilde van Real Madrid de grootste en beste klub ter werreld make door 't aantrèkke van louter sjterfoetballers. Hiejdoor kreeg Real de naam Los Galácticos, De Boetenaardse. Biej zien verkezing waerde hae door 't merendeil van de leje (socios) einigzins argwanend bekeke, want veur zon sjterreteam waas väöl geldj neudig en biej zien aantraeje haaj Real Madrid veur 300 miljoen euro sjulje. Pérez loste dit op door ein vieftig jaor aad traeningskompleks in 't sentrum van de sjtad aan de sjtad Madrid te verkaupe veur 500 miljoen euro.
De eerste sjter dae kwaam waas in juli 2000 Luís Figo, hae verruulde FC Barcelona veur Real Madrid CF. Later volgde ouch Zinédine Zidane (2001) en Ronaldo (2002). De politiek van Pérez van ein èlftal mit sjterfoetballers en sjpelers oet de eige jeug, aangeduid es Zidanes y Pavónes nao Zidane en Francisco Pavón, waas aanvankelik suksesvol op zowaal sjportief gebied mit twee landjstitels (2001, 2003) en nog ein Champions League (2002) es op finansjeel gebied mit ein toegenaome marktwaarde in veural Oos-Azië. Ein sjportief deeptepuntj waas d'r echter ouch veur de klub.
Op 6 meert 2002 besjtong Real Madrid persies hóngerd jaor en ter gelaengeheid van det feit waerde de finale van de Copa del Rey op dae daag gesjpeeld in 't Estadio Santiago Bernabéu. Real haolde de finale, wo-in Deportivo La Coruña de taengesjtenjer waas, en ein groot aantal veuraansjtaonde miense oet de foetbalwerreld wore in 't sjtadion aanwezig. Waat ein sjoon verjäördigskado haaj motte waere, waerde ein drama: Real Madrid verlaor van ein oetsjtaekend foetballend Deportivo mit 2-1. In 2003 ging 't sjportief mis biej Real Madrid. Veteraan en aanveurder Fernando Hierro mos vertrèkke, net es suksestraener Vicente del Bosque. Del Bosque, om zien grote sjnor en korpulente oeterlik ouch waal De Walrus genumd, waerde vervange door de baeter oetzeende Portugees Carlos Queiroz.
Baovendeen kwaam David Beckham es nuje galáctico, mer mesjien nag waal meer om de mersjendais op te sjtuuje. Queiroz moch d'r den knapper oetzeen, zien traenerskwaliteite wore beduidend minder den diej van Del Bosque. Real Madrid eindigde in 't sezoen 2003/04 veur 't eers in jaore zonger pries en Queiroz kos vertrèkke. Ouch José Antonio Camacho en Mariano García Remon krege häör kans es traener, mer mochte sjnel weer vertrèkke. Onger de Braziliaan Vanderlei Luxemburgo leek 't baeter te gaon, mer ouch hae kreeg Real neet oppe rils. Jeugtraener Juan Ramón López Caro moch hem in desember 2005 aaflosse es interim-coach. Florentino Pérez zoog oeteindelik ouch in det zien beleid haaj gefaald en begin 2006 trooj hae truuk es klubprizzedent.
Haop op nuje suksesse
[bewirk | brón bewèrke]De vervanger van Pérez waas Fernando Martín, dae geliek ein grote sjoonmaak in de sjpelersgroep aankondigde veur de zomer van 2006 mit de haop om zo Real Madrid weer truuk aan de top te kriege. Martín mos in april 2006 aaftreije omdet 't klubbesjtuur onvoldoende vertroewe in hem haaj en nuje prizzedentsverkezinge wilde. Deze verkezinge waerde gewonne door de advokoat Ramón Calderón. Hae sjtelde Fabio Capello aan es traener en Predrag Mijatović es technies direkteur, ein tweetal det Real in 1998 nog nao de Champions League-wins haaj geleid.
De verkezingsbelofte om de Braziliaanse middevelder Kaká van AC Milan te kontraktere kos Calderón neet waormake, mer hae wis waal inkele angere topsjpelers nao Real Madrid te haole. Ruud van Nistelrooij waerde veur ongeveer 15 miljoen euro euvergenaome van Manchester United en om 't team defensief sjterker te make waerde de Braziliaanse Emerson, de Italiaan Fabio Cannavaro (beide van Juventus) en de Malinees Mahamadou Diarra (van Olympique Lyonnais veur 25 miljoen euro) gekontrakteerd. Mit José Antonio Reyes van Arsenal kwoom d'r ouch nag ein Sjpaanse aankaup. Lange tied leke de nuje traener en väöle aankaupe opnuuj gèn sukses op te levere. Real Madrid waerde vreugtiejig oetgesjakeld in de UEFA Champions League en leek de landjstitel wederom mis te laupe. Nao ein goje inhaolsjlaag in de tweede sezoenshelf eindigde de klub echter in puntje geliek mit regerend landjskampioen FC Barcelona, mer Real Madrid won de landjstitel op basis van 't baetere óngerlinge resultaat. Ondanks de landjstitel mos Fabio Capello vertrèkke nao aanleijing van 't defensieve en weinig flitsende sjpel van Real Madrid. Bernd Schuster, aad-sjpeler van de klub, waerde de nuje hooftraener. Versjillende nuje sjpelers, wo-onger de Nederlenjers Arjen Robben, Wesley Sneijder, Royston Drenthe, Rafael van der Vaart en Klaas-Jan Huntelaar, waerde gekontrakteerd om Real Madrid aantrèkkeliker te laote sjpele.
In de zomer van 2009 waerde Pérez herkaoze mit de verkezingsbelofte grote name te haole. Hae koch Kaká veur 68 miljoen euro en Cristiano Ronaldo veur 94 miljoen euro. De presentasie van Ronaldo lokte ein rekaoraantal van 80.000 toesjouwers nao 't sjtadion.
Mit de rekaorbreaekende transfers zorgde de Madrilenen echter veur ein greuj van de sjulje. Veurzitter Florentino Pérez meldje in september 2009 det de sjuld 327 miljoen euro bedroog. Eerder ginge geruchte det sjprake woor van ein sjuld van 800 miljoen.
In 't sezoen 2011/12 kreeg Florentino Pérez eindelik waat hae wilde, woveur hae al diej miljoene oet goof. Onger José Mourinho waerde Real Madrid veur de 32e keer kampioen van Sjpanje en haolde veur 't eers in ein aantal sezoene weer de halve finale van de Champions League. Ut sezoen daonao haolde Real opnuuj de halve finale, mer haaj Borussia Dortmund 't gelök det Real Madrid de kanse neet aafmaakte, en ging door.
In 2014 waerde Carlo Ancelotti aangesjteld es opvolger van José Mourinho. Mit Carlos Ancelotti waerde Real de eerste klub dae veur de teende keer de Champions League won. Mit ein rekaoraantal van zesteen doelpuntje haaj Ronaldo ein belangriek aandeil in 't bereike van de finale taenge sjtadsgenoot Atlético Madrid. Ut waas echter, nuuj rekaor aankaup, Gareth Bale dae in de verlenging van El Derbi 't besjlissende doelpuntj skoorde. De Welshman waerde aan 't begin van 't sezoen veur ein rekaorbedraag van ruum 100 miljoen aangetrokke. In de finale sjerpte Ronaldo zien rekaor aan toet zeventeen doelpuntje.
Real leep twee jaor later verder oet op de Europese konkurrensie door ouch de Champions League 2015/16 en daomit veur de èlfde keer 't toernooi te winne. Dit gebeurde opnuuj in ein finale taenge Atlético Madrid. Net es in mei 2014 waas Sergio Ramos de enige sjpeler van Real dae in de reguliere sjpeeltied skoorde. Atlético heel ditmaol beide verlenginge sjtandj, wo-nao Real middels besjlissende penanties esnag won. In ut sezoen daonao wis Real opnuuj de Champions League 2016/17 te winne. Ditmaol waerde Juventus versjlage. De Madrilene sjreve gesjieddenis dae aovindj door es eerste klub de Champions League twee keer op riej te winne. Ein jaor later wore ze ouch de eerste diej 't toernooi drie keer op riej op häör naam sjreve door in de finale Liverpool FC te versjlaon. In de Champions League 2018-2019 waerde Real Madrid in de achste finale echter oetgesjakeld door Ajax. Nao wins op Ajax in Amsterdam (1-2) verlaor Real de wedsjtried in Madrid op 5 meert 2019 mit 1-4.
Algemein
[bewirk | brón bewèrke]Sjtadion
[bewirk | brón bewèrke]Ut toessjtadion van Real Madrid is 't Estadio Santiago Bernabéu. Ut werk van arsjitekte Luis Alemany Soler en Manuel Muñoz Monasterio waerde ingehuldigd op 13 desember 1947 mit ein wedsjtried taenge CF Belenenses. Ut sjtadion haet 'n kapasiteit van 81.044 plaatse.
Op 9 mei 2006 waerde 't Estadio Alfredo Di Stéfano ingehuldigd es nuuj traeningssjtadion veur Real Madrid. Dit sjtadion haet 'n kapasiteit van 6000 plaatse en is 't toessjtadion van Real Madrid Castilla. Ut sjteit op 't nuje traeningscompleks van Real Madrid CF, Ciudad Deportivo de Valdebebas.
Tenue
[bewirk | brón bewèrke]Real Madrid draagt al sins zien óntsjtaon ein wit tenue, mit in zien beginjaore ein blauwe diagonale sjtreep euver 't shirt. Ut gesjtreepte tenue waerde vervange door ein volledig witte versie. Op 23 november 1947, in ein wedsjtried taenge Atlético Madrid, waerde Real Madrid 't eerste Sjpaanse team det nummers droog op häör shirts.