Grevenbichtermeule
- Dit artikel is gesjreve in 't Gelaens. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Beegs, es te dit dialek sjpriks.
De Grevenbichtermeule (of Kingbaekmeule) is 'n watermeule biej Beeg in de gemeinte Zittert-Gelaen.
De meule ligk op de Kingbaek en waas oarsjprónkelik 'n óngersjlaagmeule.
Historie
[bewirk | brón bewèrke]De meule zou in 1660 es kaoremeule zeen geboewd. 't Verhaol geit dat de oarsjprónkelike beweuners van Horis zich gevestig hawwe op 'n 5-tal hoaggelaege punte. De luuj die noe 'n gemeinsjap of dörp vörmde hèje de landjboew es 't hoofmiddel van besjtaon. Óm 't noadzakelike mael te verkriege zónger wied te hove loupe, woort besjlaote óm ein meule in 't dörp te boewe. Nao riep beraod vónj me aan de Ratteberg de gesjikte plaatsj, ómdat hiej 't meiste verval waas. D'r woort 'n coöperatie van 24 leje gesjtich, die 'n nuuj baek groof tot aan de Ratteberg en wiejer nao de Aw Maas. Toen de meule klaor waas, kroog jeder lid 2 waeke maalrech. De coöperatieve vereniging is meë dan drie eëuwe blieve besjtaon. In 't jaor 1820 is 't maalrech pebliek verkoch en euvergegaon aan de meulenaer Arnoldus Baartz.
't Óngersjlaagraad van de oarsjprónkelike meule hèj 'ne middellien van 8,20 m en 'n breite van 0,44 m. Mèt dees middellien beheuërde 't waterraad van dees meule tot de groatere rajer in Limburg. In de tweëde hèlf van de 19e eëuw woort dit raad ènnige keëre vernuujd, wobiej de sjoepheuëgde jedes keër woort aangepas.
In 1887 woort Elisabeth Baken oet Venray de nuuj eigenaresse. Zie koch de meule veur häöre zoon Frans Roelofs, dae doe meulenaer-pachter waas van de "Armenmolen" in De Nuujsjtadt. Bie 'n verboewing door Roelofs in 1887 is 't waterraad vervange door 'n verticaal Girard-turbine. In 1893 woort ouch door Roelofs 'n tweëde handjs 24 pk Grasso sjtoammachine oet 1877 geplaatsj. De kaetel raakde in 1926 door 'ne hoage watersjtand zoadanig besjadig dat hae door 't Stoomwezen woort aafgekörd. De sjaorsjtein bie 't hujige meulegeboew herinnert nog aan de periood dat d'r op sjtoam woort gemale.
In 1916 kaom de meule in hènj van Henricus Roelofs. Ziene zoon Willem Roelofs zou de lètste meulenaer zeen dae de meule in bedrief heel. Zoa zouw dees femilie de meule meër es 70 jaor in bezit höbbe.
Van de tweë 16-er maalkoppele is d'r nog eine aanwezig. Ein van dees tweë koppele is in 1950 verwiejerd óm plaatsj te make veur 'n klein elektrische hamermeule. Hoewaal 't maalbedrief róndj 1960 is gesjtop, is de meule nog ummer maalvaerdig. In 1978 woort de meule verkoch aan 'ne directeur van 'ne groathanjel in vleisjware oet Gelaen.
Trivia
[bewirk | brón bewèrke]- De turbine van dees meule is de awtste nog wirkende turbine van Nederlands fabrikaat.
- De veurmalige machineruumde is ingerich es óntsjpanningsruumde. De baoveverdeping is ingerich es expesitieruumde.
- 't Meulegedeilte is in 2002 volledig gerestereerd.
- Allewiel sjteit de meule te koup aangebaoje.