Gebroeker:Sjenghai/Valletta
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Valletta is de hoofstad vaan de rippebliek Malta op 't gelieknaomege eiland in d'n Middellandse Zie. De stad steit sinds 1980 op de Werelderfgoodliest vaan UNESCO.
De stad is gebouwd in d'n 16e iew; op 28 miert 1566 woort de ierste stein gelag. Paus Pius IV gaof izjenieur Fransesco Laparelli opdrach de stad te onotwerpe. De stad woort verneump nao Groetmeister Jean de la Vallette († 1568), dee in 1565 't eiland mèt succes tege 'n Törkse belegering verdeideg. De stad heet 'n uniek laat-middeliews centrum mèt intacte ummoering. 't Is de zedel vaan de Maltese regering en 't parleient. Valletta is 'n belaankriek verkierknouppunt en heet 'n sjoene haven. 't Centrum tèlt zoe'n 7000 inwoeners, meh in 't ganse stedeleke gebeed woene naoventrint 300.000 minse.
Valletta is 'n väöraof 'geplande' stad, wat trök te vinde is in 't sjaakbordpatroen (gridpatroen) boein de straote zien aongelag. De stad (in 't Maltees aongeduid es 'Il-Belt', De Stad) woort gebouwd door de regerende Johannieter Orde. De leie vaan dees ridderorde kaome oet versjèllende pays en regio's in Europa, 'langues' geneump. Eder 'langue' had zien eigene hoofkerteer in d'n stad, 'auberges' geneump. Diverse vaan dees auberges zeen in volle glorie bewaord gebleve, wie de 'Auberge de Castille', noe zedel vaan d'n premier vaan Malta.
Het Groetmeisterspellies hoesvestte d'n leier vaan de orde, d'n Groetmeister. Later werd dit paleis het kantoor van de president.
De kunstschilder Caravaggio verbleef begin 17e eeuw een tijd op Malta en schilderde er zijn beroemde Onthoofding van Johannes de Doper. Dit schilderij bevindt zich in de Sint-Janscokathedraal van Valletta. In deze kerk zijn er ook vele graftombes van de Maltezer Ridders, gemarkeerd met blokken gekleurd marmer.
Even buiten Valletta, bij het dorpje Attard, ligt het paleis en de tuinen van San Anton, waar de grootmeester van de Maltezer Ridders gebruikelijk de zomer doorbracht, alsmede de residentie van de president.
Valletta is tevens bekend door het Verdrag van Valletta, ook wel Verdrag van Malta genoemd, waarin de omgang met archeologisch erfgoed door de Europese Unie is geregeld.