Elektromagnetische straoling
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Elektromagnetische straoling is 'n zelfveurtplantende trillende golfbeweging oet elektrische en magnetische velde. In inge zin geit 'n um ziech vrij veurbewegende golve, in breie zin um alle elektromagnetische golve, ouch wienie die neet vrij kint bewege (beveurbeeld leech door 'ne glaasvezel of elektrische energie door 'ne stroumkabel). Elektromagnetische straoling heet in tegestèlling tot mechanische golve geinen draoger nujeg; integedeil, materie hèlt straolingsgolve tege. EM-straoling is 'nen draoger vaan energie en impuls, die vrij kinne koume es de straoling interageert mèt materie.
EM-straoling plant ziech in e vacuüm veurt mèt 'n snelheid vaan 299.792.458 m/s, ofwel de leechsnelheid.
't Elektromagnetisch spectrum
[bewirk | brón bewèrke]Elektromagnetische straoling kump in 'n extreem groet spectrum veur, en in väöl versjijningsvörm. 't Modèl wat me hanteert is contra-intuïtief: de besjouwer heet vaan nature neet de neiging ziechbaar leech, radiogolve en röntgenstraole es wezelek 'tzelfde fenomeen te zien, umtot hun versjijningsvörm zoe hendeg versjèlle.
De straoling liet ziech verdeile in 'n logaritmische sjaol vaan korte nao lang golflengde (oetgedrök in meters), en naovenant vaan hoeg nao lieg frequentie (oetgedrök in hertz). Gammastraoling heet de hoegste freqintie en de kortste golve, ELF-radiogolve höbbe de liegste frequintie en de langste golve.
| Elektromagnetische straoling | |||
| straolingsklasse | frequintie | golflengde | |
| gammastraoling | >30 EHz | <10 pm | |
| röntgenstraoling | hel RS | 3-30 EHz | 10-100 pm |
| weike RS | 30 PHz - 3 EHz | 100 pm - 10 nm | |
| ultraviolette straoling | UVC | 1,1-30 PHz | 10-280 nm |
| UVB | 950 THz - 1,1 PHz | 280-315 nm | |
| UVA | 790-950 THz | 315-380 nm | |
| ziechbaar leech | 430-790 THz | 380-700 nm | |
| infraroej straoling | korte IR-str. | 210-430 THz | 700 nm - 1,4 µm |
| mid-IR-str. | 20-210 THz | 1,4-15 µm | |
| lang IR-str. | 300 GHz - 10 THz | 15 µm - 1 mm | |
| microgolve | 3-300 GHz | 1 mm - 1 dm | |
| radiogolve | 300 Hz - 3 GHz | 1 dm - 1 Mm | |
| ELF-golve (lang radiogolve) | < 300 Hz | >1 Mm | |