Europees Verdraag väor de Rechte van de Miens

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Waers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Rechszaal van 't Europees Hof väör de Rechte van d'r Miensj

't Europees Verdraag väor de Rechte van de Miens of EVRM (Raome, 1950) is 't belangriekste mienserechteverdraag van Europa. Dit verdraag is gesjlaote tösje de lenj van de Raod van Europa. Det zeen de lenj van de Europese Unie, plus nog zo'n twintjig anger Europese lenj, wie beväorbildj Zjwitserlandj, Turkieje of Ruslandj.

't EVRM bevat:

• klassieke grondjrechte
• 'n klachprocedure woin burgers 'n klach kònne indene taege häore sjtaot, es dae inbreuk op häor mienserechte maaktj.

Klassieke grondjrechte

De klassieke grondjrechte zeen vrieheidsrechte. Det betaekentj det dees rechte de burger ei minimum aan perseunlike ruumte motte gaeve taegenäover de äoverheid. 't Is de äoverheid verbaoje om zich te bemeuje mit de perseunlike beslissinge en utinge van de burger binne de eige laevessjfeer die door de klassieke grondjrechte waert gesjaope.

• Klassieke grondjrechte zeen beväorbildj de besjerming van 't femilielaeve (art. 8 EVRM);
• de vrieheid van godsdeenst (art. 9 EVRM);
• de vrieheid van meinigsuting (artikel 10 EVRM);
• en de demonstratievrieheid (art. 11 EVRM).
• Anger belangrieke garanties van 't EVRM zeen 't rech op 'n eerlik proces (art. 6 EVRM);
• 't rech op laeve (art. 2 EVRM)
• en 't verbod op 'cruel and unusal punishment' m.a.w. 't verbod óp wrieë en oongebrukeleke sjtraove (art. 3 EVRM).

Betaekenis EVRM binne versjillende lenj

Alle lenj van de Europese Unie zeen op grondj van 't EU-verdraag verplichtj om zich bie 't EVRM aan te sjloete. De betaekenis van het EVRM binne de versjillende lenj löptj aevel beheurlik oetein. Det haet te doon mit karakteristieke van 't nationaal rech.

Betekenis vör Nederlandse rechsorde

In Nederland is de betaekenis van het EVRM groot. Rechters toetse heel dök hanjelinge van de äoverheid aan het EVRM. Det hingtj same mit twee factore.
1) internationaal rech - wie het EVRM - geldtj binnen de Nederlandse rechsorde;
2) toetsing van de wèt aan de grondjwèt is in Nederland verbaoje (art. 120 Grondjwèt). 'n Nederlandse wèt die op gesjpanne voot sjteit mit ei grondjrech, wört door de Nederlandse rechter dus al vlot aan het EVRM, en neet aan os eige Grondjwèt getoetst. Toet op grote heugte kin gezagdj waere det de toetsing van de wèt aan 't EVRM in Nederland de letse decennia 'n betaekenis haet gekrege die vergeliekbaar is mit die van de toetsing van de wèt aan de eige, nationaal constitutie door 't 'US Supreme Court' in de VS of 't 'Bundesverfassungsgericht' in Duutjslandj.

Betekenis vör Belzje rechsorde

Op 't Belsj is d'r 'Raod van Sjtaote' 't insjtituut oeë me de Belzje, Vlamsje en Welsje wètte juridisch kan laote toetse an de groondwèt. In 2008 deeg de bevoegde Nederlandstalige kamer van dizze Raod de oetsjpraak dat de Roondsjtuurbreve rechsgeldig zeunt mèt de motivering dat Vlaandere neet wilt dat de de facto twieëtalige faciliteitegemèngdes wie Voere de jure twieëtalige gemengdes werre. D'r Raod van Sjtaote besjteet oet polletiek beneumde, n.l. Vlamsje of Welzje rechters. Ömdat örsj alle rechsmiddele in 't ège laand naogegange mòtte werre vördat me 'n wèt kan laote toetse bie de EVRM, is juridisch verwaer va burgers taege de Roondsjtuurbreve politiek geblokkeerd.

Betekenis vör Duutsje rechsorde

In beväorbildj Duutsjlandj is de betaekenis van 't EVRM heel beprektj: internationaal rech wirktj in Duutsjlandj juust neet binne de intern rechsorde én de wèt kin door het 'Bundesverfassungsgericht' (de Duutjs constitutioneel rechter) aan de eige grondjwèt getoetst waere.

Europees Hof väör de Rechte van d'r miensj

Väor alle bie 't EVRM aangesjlaote lenj geldtj äovriges, det de burger es d'r de nationaal rechsmiddele om taege de äoverheid te procedere haet oetgeputj, bie het Europees Haof väör de Rechte van de Miens 'n klacht taege ziene eige sjtaot kin indeene. Dit rech is óp 't Belsj, zoewie hiebaove oetgelach, vör sommige kwesties polletiek geblokkeerd.

Vestigingsplaatsj en adres

't Hof is gevestigd in Straatsburg.

Europees Hof voor de Rechten van de Mens

Raad van Europa

F-67075 Strasbourg Cedex

Frankrijk