Bekiek brón van Canada

{{dialek|Mestreechs}}
{{landjtabel|
| naomlandj = Canada
| vlag = [[Plaetje:Flag of Canada.svg|120px|Vlag van Canada]]
| waope = [[Plaetje:Royal Coat of Arms of Canada.svg|120px|Waope van Canada]]
| lokasie = [[Plaetje:LocationCanada.png|250px|Lokasie van Canada]]
| taole = [[Engels]], [[Frans]]
| hoofstad = [[Ottawa]]
| staotsvörm = [[Constitutioneel monarchie]]
| staotshoof = [[Sjarel III]] (sinds [[2022]])
| lies = Lies vaan keuninge vaan Ingeland, Sjotland, Groet-Brittannië en 't Vereineg Keuninkriek
| titelhoofregering = Gouverneur| naomhoofregering = Mary Simon
| titelhoofregering1 = Premier| naomhoofregering1 = [[Justin Trudeau]]
| km2 = 9.984.670 | pctwater = 8,62
| inwoeners = 32.982.600 | deechde = 3,3
| munteinheid = [[Canadese dollar]] | valutacode = CAD
| tiedzaone = -3,5 - -8
| fiesdaag = [[1 juli]]
| vouksleed = [[O Canada]]
| tld = ca | landjcode = CAN | tillefoon = 1
}}
'''Canada''' is e land wat 't noordelek deil vaan [[Noord-Amerika]] besleit, en mèt bekans 10 miljoen veerkante kilometer 't op [[Rusland|ei]] nao groetste land op [[Eerd]] is. Hoofstad is [[Ottawa]]; groete stei zien [[Toronto]], [[Calgary]], [[Vancouver]] en [[Montréal]]. Canada grens euver land allein aon de [[Vereinegde Staote]]; in de territoriaal watere grens 't ouch aon [[Denemark]] (middels [[Greunland]]).

De naom kump vaan 't [[Laurentian]]-woord ''kanata'', wat "dörp" beteikent. Wie de Ingelse koloniste de Indiane vroogte nao de naom vaan hun land, begrepe ze die verkierd.

== Bestuurleke indeiling ==
Canada is ingedeild in tien provincies en drei territoria. De territoria ligke allemaol in 't noorde en zien de gebejer mèt väöl [[Inuit]] (vreuger bekind es [[Eskimo's]]) en/of [[Indiaone]].

'''Provincies''' (hoofstad)
* [[Brits-Columbia]] ([[Victoria (Canada)|Victoria]])
* [[Alberta]] ([[Edmonton]])
* [[Saskatchewan]] ([[Regina (Canada)|Regina]])
* [[Manitoba]] ([[Winnipeg]])
* [[Ontario]] ([[Toronto]])
* [[Québec]] ([[Québec-stad]])
* [[New Brunswick]] ([[Frederiction]])
* [[Nova Scotia]] ([[Halifax]])
* [[Prins Edwardeiland]] ([[Charlottetown]])
* [[Newfoundland en Labrador]] ([[St. John's (Canada)|St. John's]])
'''Territoria'''
* [[Yukon]] ([[Whitehorse]])
* [[Northwest Territories]] ([[Yellowknife]])
* [[Nunavut]] ([[Iqaluit]])

== Taole ==
Umtot Canada oet zoewel Franse es Ingelse kolonies is gebouwd weurt zoewel Ingels es Frans gesproke; 't zien bei officieel taole. In de territoria zien ouch inheimse taole officieel: [[Inuktitut]], [[Cree (taol)|Cree]] en aandere.

== Historie ==
De ierste reste vaan minseleke bewoening goon 40.000 jaor trök; de Eskimo's kaome 15.000 jaor trök of later in. Roond 't jaor 1000 - volgens [[jaorringedatering]] neet later es [[1021]]<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20211020_92995149?&articlehash=rqOBAjDiaknzglU09FHC0K8tYbn1WTzAfvIIKkM1Db21jgo1nxqDUwMlYRw%2B4%2Fx86Y%2BSD%2BjZOW6BBmqYsTgNVbawJZo1jcnjrDHcqFaKxO47vVwlKBcrXxZyY2oRkSn%2FJ4srmx8t83FEMdWFPeb%2FXIAstdwSDkPfwgpPGhddxD2B1u32hgAHxfCbOX3lSNScl24Lm6uVxHJWOtsYydI1MyFETyv4Wtfq6UE8Eh7v%2FsaoAsQclqJSb56VyDV7GLP55sPT7ZGAyWkCLZrJv4sSeyxIWRoXDQQoCvogBcECBMcE7RY1K848kqIkE3oFndGB8mk6Ch%2Fn9pLOOO4dV72iCw%3D%3D De Standaard - Doe de drinkhoorns nog eens vol: 1.000 jaar geleden ontdekten de Vikings Amerika]</ref> - vestegde de [[Vikinge]] in Newfoundland en Maryland ("Wienland" en "Vèsland") veur korten tied kolonies. Newfoundland waor ouch de ierste plaots vaan de modern westerse verkinning vaan Canada: al in [[1497]] bereikde de Ingelse dit gebeed. De Franse landde in [[1534]]. Pas in de [[zeventiende iew]] begós me de geclaimde gebejer permanint te bewoene. Door vreigel en frequinte oorlog tösse [[Fraankriek]] en [[Ingeland]], en oorlog tösse de koloniste (veural de Franse) en de Indiane woorte de kolonies in hunne greuj gehinderd. Bij 't [[Verdraag vaan Paries]] in [[1763]] móste de Franse bekans al hun kolonië in Canada aofstoon. Tegeliek vestegde de Britte nui kolonies. Wie de Vereinegde Staote ziech aofsjeide vlöchde väöl keuningsgezinde nao Canada.

In [[1867]] kraog Canada 'n eige [[constitutie]]. In [[1880]] woorte de noordeleke en oosteleke Britse territoria bij 't land gevoog, wat zoe ei vaan de groetste len op de wereld woort. In [[1931]] woort Canada oonaofhenkelek. In d'n [[Twiede Wereldoorlog]] voch Canada actief mèt aon de kant vaan de geallieerde; 't aondeil vaan Canadeze in de soldaote die Nederland bevrijde waor groet. 't Franstaoleg Québec heelt twie kier e [[referendum]] euver oonaofhenkelekheid, in [[1980]] en [[1995]], wat twie kier verworpe woort.

Op 27 november 2006 zien de Québeccers door 't Canadees Parlemint erkind als apaarte natie binne 't vereinig Canada. De resolutie, ingebrach door [[Stephen Harper]], weurt mèt 266 sjtumme veur en 16 sjtumme tege, goodgekäörd. De erkinning heet gein juridische weerde.

== Referenties ==
<references/>

== Extern linke ==
* [http://www.gc.ca Officieel site vaan de Canadese euverheid]
* [http://canada.startkabel.nl Startpazjena veur Canada] (Hollandstaoleg)

{{NAVO}}
{{Noord-Amerika}}

[[Categorie:Canada| ]]