Börgemeister
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
'ne Börgemeister is 't bestuurlek hoof vaan 'n gemeinte of 'n soortgelieke lokaal bestuurseinheid, aofhenkelek vaan de staotsrechteleke indeiling vaan 't land in kwestie. Internationeel zien d'r groete versjèlle in de mach en positie vaan die 'ne börgemeister heet. Sinds Annemarie Penn de functie vervölt in Mestreech is 't woord Börgemeisterse opgenomme in de Nuie Mestreechsen Dictionair. 'n Börgemeisterse is daomèt de vrouweleke variant vaan 'ne börgemeister.
Historisch
[bewirk | brón bewèrke]Börgemeisters oontstoonte in de late middeliewe, wie de stei ummer mie mach krege. Zoewel Amsterdam es Antwerpe kraoge begin vieftiende iew hun ierste börgemeisters. De taak vaan zoe'ne functionair waor vreuger dèks gans anders es noe.
Belsj
[bewirk | brón bewèrke]'ne Belzje börgemeister is hoof vaan 't gemeintebestuur en weurt door de gewesregering beneump. 'ne Belzje börgemeister dräög bij officieel occasies 'ne sjerp in de kleure vaan de Belzje veendel um zie middel geboonde.
Vlaandere
[bewirk | brón bewèrke]In Vlaandere weurt de börgemeister oet mierder Belzje leie vaan de gemeinteraod, op veurdrach vaan de gemeinteraod zelf deur de Gewesteregering beneump. Ouch 'ne stumpliechtege Belzje börger en ingezetene vaan de gemeinte kin weure veurgedraoge. D'n eid, dee sinds 2006 neet mie trouw aon de Keuning en neet mie trouw aon de wètte vaan 't Belsje volk meh vaan 't Vlaoms inhèlt, weurt aofgelag in de han vaan de Gouverneur. In princiep is de börgemeister ouch veurzitter vaan de gemeinteraod; sinds 2007 evels maag 'ne gemeinteraod 'nen andere veurzitter oetzeuke. Heer is wijer hoof vaan de lokaal polies.
Wallonië
[bewirk | brón bewèrke]In Wallonië weurt de börgemeister sinds 2006 direk door de bevolking gekoze. Wee de mieste veurkäörsstumme heet vaan de partij mèt de mieste veurkäörsstumme, weurt börgemeister. D'n eid zweert wel nog ummer trouw aon d'n keuning en aon de wètte van 't Belsj volk. De börgemeister weurt officieel bourgmestre geneump, en neet maire wie in Fraankriek.
Duitsland
[bewirk | brón bewèrke]In Duitsland heet eder stad en gemeinte 'ne börgemeister (Duits: Bürgermeister). Groete plaotse höbbe e colleesj vaan börgemeister; de veurzitter vaan dat colleesj weurt Oberbürgermeister geneump. In sommege bóndslen weurt de börgemeister direk door 't volk gekoze, in andere zeuk ziech de gemeinteraod häöm oet.
Nederland
[bewirk | brón bewèrke]De bevooghede vaan 'ne Nederlandse börgemeister zien beperk. Heer is neet 't hoof vaan 'n gemeinte, dat is de gemeinteraod. De börgemeister is veurzitter vaan 't Colleesj vaan B&W ("Börgemeister en wèthawwers") en vaan de gemeinteraod. Heer kin zelf gei raodslid en geine wèthawwer zien. Heer is in sommege groete gemeintes korpsbehierder vaan de politie. Bij 'n ramp heet 'ne börgemeister 't opperbevel.
De Nederlandse börgemeister weurt door de Kroen beneump, op aonbeveling vaan de gemeinteraod en op veurdrach vaan 't Ministerie vaan Binnelandse Zakes. Zien amstermijn doort zes jaor; die kin verlengk weure mèt periodes vaan zes jaor tot de börgemeister de leeftied vaan 65 jaor haolt. In 't regeerakkaord vaan 't kabinet-Balkenende IV is bepaold tot dee leeftied nao 70 jaor verhoeg zal weure.
In de jaore negeteg en vreug jaore nul waor väöl politieke discussie euver de meneer boe-op 'ne börgemeister verkoze weurt. Veural D66 wouw 'ne door de bevolking gekoze börgemeister. E wètsveurstèl wat dit meugelek mós make woort in 2005 door de Ierste Kamer verworpe.
Oonder de wèthawwers zien eine of mier loco-börgemeisters. De loco-börgemeister moot de börgemeister bij krenkde of afwezegheid vervaange. Es de börgemeister tijdens zien termijn aoftrejt of sterf, of zelfs es 'r de 65 jaor bereik, kump t'r 'ne waornummende börgemeister. Dee weurt door de commissair vaan de Keuningin (in Nederlands Limbörg: gouverneur) tijdelek beneump.
'ne Nederlandse börgemeister dräög bij officieel meminte 'ne zèlvere kèttel (amskèttel).