Awtjaor
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Gelaens. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Awt jaor of Awwejoarsdaag (ouch waal: Silvester of Silvesteraovond, verneump nao de heilige paus Silvester) wirt jaorliks gevierd op de lètste daag van 't jaor, 31 december. Same mèt de dao-op volgende nuujjaorsdaag sjprik me van Awt en Nuuj.
Herkóms
[bewirk | brón bewèrke]Awt jaor is de veuraovond van de oarsjprunkelikke christelikke daag óm t nuuj jaor in te luje volges de christelikke kalender. Nao middernach, went 't nuuj jaor is begoosj, wirt vuurwerk aafgesjtaoke. De Chineze, die hun eige awt- en nuujviering höbbe, geluifde dat ze mèt vuurwerk de geiste koosjte verjage.
Gebruke
[bewirk | brón bewèrke]In Nederlandj is ’t ein traditie óm awwejaorsaovend mèt femielie en vrunj te viere. Dat gebeurt dèks in hoeselikke krink, wobiej aolieböl en/of appelflappe, waffele en (hartige) hepkes waere gegaete en ouch gedrónke wirt. Ouch wirt dèks ein diner gehawte. De lètste seconde van 't jaor waere door väöl luuj helop aafgetèld. In Limburg wunsj me zich óngerein veurdat de aovend begint meistal eine goje roetsj.
Ouch waere d'r sjpeciaal awwejaoraovondfeëste in diverse gelaegeheje gehawte. Veural op 't plattelandj waere door väöl gemeintes zelf nachtelikke feëste opgezat, óm 't alcoholgebroek van jóngere en meugelik vandalisme in de handj te kènne hawte.
Allewiel is ’t ein jeder jaor trukkómmend gebruuk óm ein awwejaorsconference op de televisie oet te zenje van eine bekènde Nederlandjse conferencier.
In gereformeerde femielies wirt veur middernach psalm 90 gelaeze, al is dees traditie allewiel aan 't verdwiene.[1]
Óm kloksjlaag twelf wirt traditioneel Glühwein (bisjopswien), champagne of ein dröpke gedrónke en wunsj me zich óngerein ein good en gezóndj nuuj jaor, in Limburg meistal ein zaolig nuujjaor, toe. Daonao geit me meistal nao boete óm de bure te verrasje en óm vuurwerk aaf te sjtaeke. Dat geit dan meistal ein of twee uurkes zoa door.
Ein alternatief veur vuurwerk dat meistal euverdaag wirt gebruuk is carbid; 't carbidsjete is veural in 't noorde en oaste van Nederlandj in gebruuk. In Belsj is in de Antwerpse Kempe 't Nuujjaorszènge erg in gebruuk.
Anger lenj
[bewirk | brón bewèrke]
- In Duutsjlandj en ènnige anger lenj is de sketch Dinner for One een traditioneel óngerdeil van de televisieprogrammering op deze aovend.
- In Brazilië viere de luuj deze aovend op 't sjtrand, meistal gans gekleijd in 't wit óm hun gooj intenties veur t nuuj jaor oet te drökke. Väöl luuj goaje dan roaze en anger blome in de golve es offer aan de Afro-Braziliaanse zeëgodin Iemanjá.
- In Sjpanje en Argentinië waere hiej twelf droeve veur gebruuk.
Tiedversjil
[bewirk | brón bewèrke]Door 't tiedversjil is 't in Australië en Azië eërder awwejaorsaovend es in Europa, en in Amerika later. Biej de viering van 't nuuj millennium is in Nederlandj door de NOS ónger de naam Hallo 2000 ein marathonoetzending van 24 oer róndj de jaorwisseling euver de ganse waereld oetgezónje.
