Toon Kortooms

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Gelaens. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Antonius Johannes Kortooms (Deurne, 23 fibberwarie 1916 - Bloemendaal, 5 fibberwarie 1999) waas ènne Nederlandse óngerwiezer en sjriever van circa dertig romans, verhaolebundels en kènjerbeuk.

Biografie

Kortooms woort gebaore in Deurne es ‘t zevende kèndj in ein gezin van vjeirtjein kènjer, zeve jónges en zeve maedjes, en dat door de ómgaeving 'Circus Kortooms' woort geneump. Zien vader beheerde ein turfsjtruijselfebriek en ein veenderie. Op de gróndjsjoal bleek zien sjrieftalent toen hae jedere opsjtèlwèdsjtried wón. Kortooms doorleep de middelbare sjoal op ’t Thomaskolleesj in Venlo en daonao de kweeksjoal, ouch in Venlo, wo hae in 1939 zien hoofakte behaolde. Vanaaf 1939 tot de Twieëde Waereldaorlog waas hae óngerwiezer aan de St. Jozefsjoal in Helmond. In dae tied lieërde hae Anton Coolen kènne dae hae zaog es zien groat veurbeeld en wovan hae väöl tips kreeg. Toen hae op de kweeksjoal zaot sjtuurde hae ein eige verhaol nao Coolen. Hae hwäörde hie niks van tot hae eine breef kreeg van de KRO met de vraog of hae dat verhaol wou kóme veurlaeze op de radio. Pas toen bleek dat Coolen ’t verhaol haw doorgesjtuurd.

Nao de aorlog wirkde hae ach jaor es journalis bie ‘t 'Dagblad Oost-Brabant'. Vanaaf 1953 waas hae riddektäör bie diverse waekblaaj, óngerangere bie de 'Panorama'. In 1946 trouwde Toon Kortooms mèt Mijkje (Mie) Arts. Ze krege twieë kènjer: Rosemarie en Ingrid. In 1954 verhoesde Kortooms mèt zien gezin nao Bloemendaal. Toon Kortooms woort in Limburg geridderd mèt de Orde van de Gulden Humor en in Brabant woort hae beneump tot 'knoergoeie Brabander'. Hae woort in 1985 ouch beneump tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau.

Van zien book Beekman en Beekman woorte volges zien oetgaeverie Gottmer mieër dan tweeë miljoen exemplare verkoch. Dat maak dit book tot de bès verkochte roman van Nederland oats. Help! De dokter verzuipt... sjtóng mede dankzij de verfilming van dat book óngerhauf jaor lang es nummer ein op de lies van bestsellers. Kortooms' romans sjpeelden zich veural aaf in de Brabantse Peel en zint dèks gebaseerd op eige ervaringe. Beuk van Toon Kortooms zint ónger mieë vertaald in ‘t Frans, Duutsj, Portugees en ‘t Tsjechies.

Op zien 75e verjaordig, in 1991, woort in zien gebaorteplaats Deurne veur de Openbare Bibliotheek aan de Harmoniesjtraot ein bronze buste van Kortooms ónthuld, vervaardigd door Jos Reniers mèt ‘t opsjrif: Toon Kortooms schrijver - In zijn boeken is de Peel vereeuwigd.

Kortooms euverleej op 82-jaorige laeftied in zien woonplaats Bloemendaal. Hae woort op vriedig 5 fibberwarie 1999 euvereinkómstig ziene lètste wil begrave op de begraafplaats van Griendsveen, in de Peel, wo zien ouwersjhoes stónd. Ouch ziene broor Walter lik hie begrave.

Werk

Proza

De gebroeders Beekman (1946)
Liefde in Peelland (1947)
De zwarte plak (1948)
Beekman en Beekman. Brabantse roman (1949)
De mannen Beekman. Brabantse roman (1950)
De kleine emigratie (1951)
Parochie in de Peel (1952)
Deze jongeman. Belevenissen van een zondagskind (1952)
Beekman en Beekman (Beekman en Beekman/De mannen Beekman) (1953)
Dit zwarte goud (1955)
Mijn kinderen eten turf (1959)
Omnibus (Liefde in Peelland/De kleine emigratie/Parochie in de Peel) (1960)
Zon over de Peel en andere verhalen (1966)
Help, de dokter verzuipt! (1968)
Peel omnibus (De verstoteling/Landelijke eenvoud/Het goud van de Peel) (1969)
Omnibus (Beekman en Beekman/De mannen Beekman/Deze jongeman) (1970)
En nu de keuken in. Het boeiende en bewogen verhaal van de Tsjechische vluchteling Antonin Barta (1971)
Omnibus (Help de dokter verzuipt/En nu de keuken in) (1973)
Turf in m'n ransel (autobiografisch) (1974)
Laat de dokter maar schuiven (1975)
Mijn oom Theodoor (1978)
Als beminnen zondig is... (1979)
Dokter in de Peel (Help de dokter verzuipt/Laat de dokter maar schuiven) (1979)
Laat de dokter maar opkrassen (1980)
Hallo tegenvoeter! (1981)
Toon Kortooms omnibus (Deze jongeman/Zon over de Peel/En nu de keuken in) (1981)
Dokter Angelino trilogie (Help de dokter verzuipt/Laat de dokter maar schuiven/Laat de dokter maar opkrassen) (1982)
Een nieuwe wereld voor Hendrik van Ham. De held van 'Beekman en Beekman' kump oet (1983)
Ga jij maar schaatsen opa... en andere verhalen (1984)
Onze Leo (1985)
Heintje, hondje, hoedje (1986)
Omnibus (verhalen) (1986)
Mijn vrouw kan weer lopen (1987)
Toon Kortooms omnibus (Mijn kinderen eten turf/Liefde in Peelland) (1987)
Ik dank u voor uw aandacht (1988)
Gerda... een stuk onderweg (1989)
Omnibus (De kleine emigratie/Dit zwarte goud) (1989)
Zo gewonnen (Onze Leo/Heintje, hondje, hoedje) (1989)
Patertje Pispaal (1990)
Toon Kortooms vertelt... Verzamelde verhalen (1991)
Het gouden Jantje (memoires) (1992)
Terug naar Beekman en Beekman (1994)
In m'n hemd (memoires)
Leven als de bliksem (memoires)
Arme rijken (memoires)
Zij die van wijken weten (regionale kruisvereniging Peelland) (1988)
De Peelschipper (2005)

Kènjerbeuk

Faaske: deel 1: In het land der Peelreuzen (stripverhaal, tekeningen van Obé) (1946)
Faaske: deel 2: Hoofdman der Peelreuzen (stripverhaal, tekeningen van Obé) (1946)
In wonderland (stripverhaal, tekeningen Frans Piët) (1957)
Op vakantie (stripverhaal, tekeningen Frans Piët) (1958)
Op zoek naar de zwarte ridder (stripverhaal, tekeningen Frans Piët) (1960)
De avonturen van Dik Doruske en Dun Drieske. een humoristisch verhaal voor de jeugd (1967)
Dik Doruske en Dun Drieske en de pratende aap (1972) (Ingrid Kortooms)
Dik Doruske en Dun Drieske, de wondersigaar (Ingrid Kortooms)
Dik Doruske en Dun Drieske als klusjesmannen (Ingrid Kortooms)
Dik Doruske en Dun Drieske en de pratende aap (Ingrid Kortooms)
De avonturen van Dik Doruske en Dun Drieske (verzamelalbum) (1976)
Dik Doruske en Dun Drieske in Dwaasland (1982)

Verfilminge / Toneelbewirkinge

Help, de dokter verzuipt! woort in 1974 verfilmd door Nikolaï van der Heyde, mèt in de hoofrol Jules Croiset.
Laat de dokter maar schuiven woort in 1979 verfilmd door Nikolaï van der Heyde.
"Parochie in de Peel" is in 2006 es teneelsjtök oetgegaeve bie Toneeluitgeverij Grosfeld B.V. in Berlicum. Auteur: Carl Slotboom
"Deze jongeman" is in 2006 es teneelsjtök oetgegaeve bie Toneeluitgeverij Grosfeld B.V. in Berlicum. Auteur: Carl Slotboom

Bron

Euvergezat oet Wikipedia nl: