Rosetta (ruimtesonde)
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Rosetta waor 'n ruimtesonde vaan de ESA. Ze waor in 'n baon um de komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko gebrach um dee gedorende ein jaor te bestudere. Daobei is 'ne lander (geneump Philea) nao 't komeetoppervlak aofgedaold.
De ruimtesonde is gelanceerd op 2 miert 2004 um 7:17 UT (8:17 CET) door een Ariane-V vaan de lanceerbasis in Kourou, in Frans Guiana. Tijdes de vlöch heet de sonde 'n aontal flyby's (passages) gemaak um versjèllende objekte in de ruimte. Op 13 november 2009 vloog de sonde langs de Eerd op 2481 kilometer aofstand. Daobij góng de snelheid vaan de sonde vaan 13.000 km per oor nao 61.000 km per oor (dit proces weurt gravity assist of zwoertekrachslinger geneump). Daonao volgde nog een passage langs de asteroïde (21) Lutetia, boenao de sonde riechting de komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko wijer vloog.
Tösse juli 2011 en jannewarie 2014 waor de sonde in 'ne zoegenaomde winterslaop. Op 6 augustus 2014 kaom Rosetta bij 67P/Churyumov–Gerasimenko aon. De sonde woort in 'n baon um de komeet gebrach en zow mie es twie jaor in die baon blieve.
Op 30 september 2016, um 12:38 Nederlandsen tied, heet ESA de sonde laote lande op de komeet. Door de baon van de komeet um de zon kaom de sonde ouch steeds wijer vaan de zon en kós neet genóg stroom mie opwèkke mèt häör zonnepaniele. Hiedoor kós de sonde op termijn neet mie bedeend weure en is gekoze um häör gecontroleerd te laote "neerstorte" op de komeet.
Philae
[bewirk | brón bewèrke]Op 12 november 2014 is de lander Philea oontkoppeld, dee nao 'n aofdaoling vaan inkel ore op de komeet neerkaom. Veurzeen waor tot 't tuig door de gering zwuurtekrach vaan de komeet weer trök de ruimte in zouw stuite; daorum waor 't oetgerös mèt harpoene veur ziech in de groond te veraankere.
Bij de landing bleke de harpoene neet te wèrke. Toch bleef Philae, nao twie kier op te vere, op de komeet stoon. In situ maakde de lander foto's vaan de umgeving en baorden 'r in de groond veur sjemische analyse oet te veure. 67P bleek organische molecule te höbbe, 'n aonwiezing veur de theorie tot 't leve op Eerd door 'nen impuls vaan boete, en wel door komete, is oontstande.
De oetindeleke landingsplaots vaan Philae waor neet zier geunsteg: 't tuig stoont e groet deil vaan d'n tied in de sjeem, zoetot de zonnepanele neet wèrkde. Heidoor kós 't mer e deil vaan d'n tied zien analyses oetveure en data nao de Eerd sjikke.
