Hoes mit de Trepkes
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
't Hoes mit de Trepkes of De Trepkes woor 'n geboew in 't centrum van Mofert. 't Woor 't aajste geboewe vanne klein stad, oet de twelfdje ieëuw. Sommige luuj bewaere det 't pandj toet 1790 pastorie waas. Anger luuj spraeke dit taenge[1]. 't Geboew loog oppe hook vanne Diekstraot en Ane Kèrk. Óndanks inspanninge van Pierre Bakkes óm 't geboew oppe monumentelies te zètte[2] koom 't geboew oppe lies veur aafbraak[3]. 't Geboew kós neet mieë gered waere, ómdet 't nag gein monument woor wen de sloopvergunning woor aangevraog.[4] Èndj April 2008 is men begós mitte aafbraak en is 't aajste geboew van Mofert (daonao 't kestiëel oet 1260) noe de boerderie Genook ane Waterstraot (ongeviër 1620 al gemeldj), gevolg door de pastorie ane Kèrkstraot oet de achtieëndje ieëuw.
Sloop
[bewirk | brón bewèrke]In 't veurjaor van 2008 veel 't Moferse pandj "De Trepkes" óngere slopershamer. De lèste bewoner, Thei vanne Trepkes (Beckers), is op 13 mei 2007 gestorven en sinsdeen loog 't pandj laeg. d'r Zeen nag inkel poginge gedaon, óm sloop taenge te haje, meh det moch neet bate. Dörpshistoricus Fedor van Genook koos d’r neet veur óm de sloop aan te vechte, waat volge hem zinloos waas, meh benaderde d'n eigenieër óm 't pandj boewhistorisch te óngerzeuke. Dao haet d'r ruum d'n tied veur gekrege, de sloop is daoveur zelfs inkel waeken oetgestèldj. In mieërt 2008 waerde de Trepkes door Fedor, boewhistoricus Leon Dentener en (Jachtoren-)architec Teunis Dorrepaal van baove toet ónger opgemaeten en gedocumenteerd.
Ligking en opboew
[bewirk | brón bewèrke]De Trepkes logen oppen hook Diekestraot-Ane Kirk mitte veurkantj ane Diekestraot. d'n Dörpel vanne veurdeur - en daomit ouch de begane gróndj van 't woonhoes - loog bekans 'ne maeter baove de straot. Daoróm loge veure veurdeur inkel traptraej wodoor 't pandj de naam "De Trepkes" kreeg. Achter 't veurhoes loog 't achterhoes, 'ne koestal, 'ne verkesstal en 'ne sjuur, allemaol achterein, wodoor de ziegevel ane kantj vanne kirk 27 maeter lank waas. Achter de binneplaats loog nag 'ne paersstal en 'ne sjop, mit dao-achter 'ne smalen haof toet aan 't Vlaot. Vreuger haet oppe binneplaats nag 'n hoes gestange mit 'n eige kadastraal nómmer en 'nen angeren eigenieër es de Trepkes. Later is dit hoes aafgebraoken en is 't perceel bie det vanne Trepkes gekómme. Mesjiens det daoróm bie 't Kadaster twieë adresse op 't perceel loge, namelik Diekestraot 18 en Ane Kirk 10.
Dudelik waas te zeen, det 't hoes neet in eine kieër geboewd is. Wiejer veel op, det de linkerkantj van 't veurhoes twintjigsten ieëwse gevels haw. Det deil is tiedens de bevrijding kepot gegange door bombardemente vanne geallieerde. De res van 't veurhoes waas e flink stök ajer, waarsjienliek zeventieëndjen ieëws. Ouch inne res van 't pandj waas metselwerk te vinje oet versjillende periodes vanne zeventieëndjen toet en mit de twintjigsten ieëw. 'n Aantal gevels zeen ouch neet in verbandj mit ein gemetseldj.
't Aads gedateerd wuuertj de kelder (zestieëndjen of zelfs vieftieëndjen ieëws), mit moere van mirgel. Versjillendje puntje wieze d'rop, det inne zeventieëndjen ieëw op deze bestäöndje kelder 'n nuuj hoes geboewd is. 't Gebroek van mirgel wies d'rop, det deze kelder neet bie 't ieëste 't bèste hoes huuerde, ómdet dit materiaal in daen tied behuuerlik duur waas. Es ieësten is inne zeventieëndjen ieëw 't veurhoes geboewd. d'r Zeen versjillende aanwiezinge, det 't achterhoes pas later geboewd is, namelik innen achtieëndjen ieëw. Ouch binnen is 't ein en anger verangerdj: Moere zeen verplaats of biegemaak, deurgater zeen toegemetseldj en trappe zeen aangepas. 't Geboew haw in daen tied allein 'n woonfunctie en waas dus nag gein boerderie, wie op 't lès. Ónger angere de gruuete vanne weuning wies ouch op 'ne bepaoldje riekdóm.
De trepkes ane veurdeur, wo 't pandj ziene naam aan te danken haet, zeen in 't begin neet nuuedig gewaes. 't Straotniveau róntjelóm de kirk loog doe e stök hoger es noe. De ieëste kirk van Mofert is inne veertieëndjen ieëw geboewd op 'nen heuvel: de Kirkberg. Die kirk loog doe wo noe 't kirkplein is. Gezeen 't pandj zoea vlak bie dees kirk loog mot 't hoes waal op, of in eder geval taenge de Kirkberg aan gelaegen höbbe. Waarsjienlik is inne twieëdje hèlf vannen achtieëndjen ieëw 'n moer rónjelóm 't kirkhaof geboewd, det doe nag naeve de kirk loog. 't Aafgrave vanne Kirkberg boete de kirkhaofmoere haet 't d'rveur gezorg, det De Trepkes hoger kome te lègke ten opzichte vanne straot. Daoróm wore d'r ane veurdeur en anen achterdeur trepkes nuuedig óm dit huuegteversjil op te vange. De stel enne sjuur achter 't achterhoes höbbe de begande gróndj waal op straotniveau, wo-oet opgemaak kan waere, det dees nao de boew vanne kirkhaofmoer geboewd zeen. Anen handj van aaj kadasterkaarte kan me zeen, det dees in eder geval veur 1840 geboewd zeen. De eigenieër vanne Trepkes waas in 1843 Theodorus Mans. Hae waas boer van beroep. Hiedoor weite veer, det in daen tied De Trepkes in eder geval de functie van boerderie haw. Wie 't hoes oppe binneplaas aafgebraoke waas, waas d'r plaats óm anen achterkantj vanne plaats te boewe, namelik de paersstal enne sjop.
Zoeawie al ieëre bespraoke haet 't pandj toet inne achtieëndjen ieëw oetsloetendj 'n woonfunctie gadj, meh veur waem is neet bekandj. Al ieëre waerdje vermeldj, det 't pandj bliek goof van 'ne bepaoldje riekdóm. Doordet Mofert doe veural agrarisch georiënteerd waas, blieve d'r neet väöl meugelike bewoners euver. 'nen Dokter of notaris goof 't doe neet in 't dörp. De ligking vlak ane kirk kan beteikene, det 't 'n kirkgerelateerde functie waas. Tiedens de bezwaorprocedure vanne sloop haet de meugelike functie van pastorie ouch 'n rol gespeeld. 't Antjwaord oppe vraog of De Trepkes ouch ech pastorie zeen gewaes blief hypothetisch. Toch zeen d'r versjillende aanwiezinge, waat in 'ne bepaolde richting wiezen es antjwaord op dees vraog, mit name de indeiling van 't hoes mit e klei ziekaemerke ane linkse kantj.
Brónne
[bewirk | brón bewèrke]- Roerstreek 2008, jaarboek Heemkundevereniging Roerstreek (bewirkdje citaasje vanne alinea's ónger de köpkes, ónger Creative Commons Licentie); link.