Graffiaot

Van Wikipedia

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Gelaens. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.


De tuingraffiaot

Graffiaot (Dianthus, Nederlands anjer of anjelier) is ’n bloom oet 't gesjlach van de anjerfemilie Caryophyllaceae.

Besjrieving[bewirk | brón bewèrke]

Graffiaote zint euverblievende of zelde einjaorige, kroedechtige plante mèt sjmaal blajer. De bloomkelk is buusvörmig, vieftallig en aan de oarsjpróng ómgaeve door tweë, veer of zös breij dekblajer. De bloomblaedjes zint meistal gekerf of gesjplete. De bloom haet tieën maeldraoje en tweë sjtampers.

Graffiaote kómme van nature veur in Europa en Azië. Ènkele saorte kómme van nature veur in Zudelik Afrika. De graotste producent van seerplante is allewiel aevel Colombia.

In 't verleje woort de gaffiaot in de genaeskunde gebroek biej maagklachte en kaorts. Allewiel wirt ze veurnamelik es seerplant gebruuk.

Saorte (selectie)[bewirk | brón bewèrke]

In Nederlandj en Belsj kómme of kaome de volgende saorte veur:

Ènnige anger saorte:

De gesjlachte pekanjer (Lychnis) en mantjelgraffiaot (Petrorhagia) zint feitelik gein graffiaote.

Ecologie[bewirk | brón bewèrke]

Graffiaote zint waardplante veur ónger meë: de witbandj-silene-uul (Hadena compta), de Tweëkleurige parelmoervlinder (Melitaea didyma) en de gevorkde silene-uul (Sideridis rivularis).

Graffiaot es symbool[bewirk | brón bewèrke]

Roaj graffiaot[bewirk | brón bewèrke]

Witte graffiaot[bewirk | brón bewèrke]

Etymologie[bewirk | brón bewèrke]

’t Limburgs woord graffiaot is aafgeleid van ’t Franse girofle = kroednagel en ’t dao-oet óntsjtaone Midde-Nederlands woord garoffel. Meugelik haet de geur van de graffiaote, dae op dae van 'ne kroednagel liek, aan dees naamgaeving biejgedrage. ’t Meërvoud is graffiaote en haet de beteikenis van hènj mèt ’n verwiezing nao griepe.

De vruch van alle graffiaote of Caryophyllaceae is 'n mèt tènj ópsjprèngende doasvruch, die sjterk geliek óp 'ne gróffelsnagel. In 't Duutsj neump me dees femilie dan ouch nelke en in 't Limburgs graffiaot. De femilienaam sjtamp van de Latiense naam „caryophyllon“, dae weer aafsjtamp van 't Griekse „karyophyllon“, womit me verwees nao de gróffelsnagel (Syzygium aromaticum), 'ne Myrteplantj (Myrtaceae).

Gezègkde[bewirk | brón bewèrke]

  • Blief mèt dien graffiaote dao van aaf – Nederlands: Blijf met je handen daarvan af.

Foto’s[bewirk | brón bewèrke]

Literatuurverwiezinge[bewirk | brón bewèrke]

  1. Hall, J. (2000). Hall's Iconografisch Handboek. Leiden: Primavera Pers. ISBN 90-74310-05-2

Brón[bewirk | brón bewèrke]

Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/w/index.php?title=Graffiaot&oldid=421784"