Man (eiland)
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
| Isle of Man | |||
| |||
|
| |||
| Basisgegaevens | |||
| Officieel taal | Manx, Ingels (bei de facto) | ||
| Huidsjtad | Douglas | ||
| Sjtaotsvörm | Brits kroenbezit | ||
| Sjtaotshoof | Sjarel III, Lord of Mann | ||
| [[{{{titelhoofregering}}}]] | {{{naomhoofregering}}} | ||
| Luitenant- goevernäör | Adam Wood | ||
| Chief Minister | Donald Gelling | ||
| First Deemster | Michael Kerruish | ||
| Religie | {{{religie}}} | ||
| Opperflaakde – % water |
572 km² -% | ||
| Inwoeners – Deechde: |
77.000 136/km² | ||
| Biekómmende gegaeves | |||
| Munteinheid | Manx pond (IMP)
| ||
| Tiedzaone | UTC 0 | ||
| Nationale fiesdaag | --- | ||
| Vouksleed | Arrane Ashoonagh dy Vannin | ||
| Web | Code | Tel. | .im | IMN | +44-1634 | ||
't Eiland Man (officieel [Ingels]: Isle of Man; [Manx] Ellan Vannin) is 'n eiland in de Ierse Zie wat formeel neet bij 't Vereineg Keuninkriek huurt meh direk oonder de Kroen vaan dat land vèlt. De keuning vaan 't Vereineg Keuninkriek is Hier vaan Man en 't eiland huurt bij 't Brits Gemeinebes es dependency (kroendomein), wie ouch de Kanaaleilen.
't Eiland is vrij klein - oongeveer zoe groet wie zuidelek Nederlands Limburg - en heet door de zie 'n erg gemaoteg klimaot. Man mit oongeveer 50 kilometer in noord-zuidriechting en 20 in oos-wesriechting en heet 'n köslengde vaan oongeveer 160 kilometer. D'n top vaan de berg Snaefell is mèt 621 meter 't hoegste punt vaan 't eiland. De langste reveer is de Sulby, die nao zeventien kilometer in zie struimp. De einege echte stad is Douglas.
Bestuurleke indeiling
[bewirk | brón bewèrke]'t Eiland Man is oonderverdeild in zes sheadings.
Cultuur
[bewirk | brón bewèrke]Man is sinds lang geanglificeerd meh dreug nog dudelek spore vaan de aw Keltische cultuur. Ouch de Noorse invlood oet de vreug Middeliewe heet ziech doen gelle. Me vint op dit eiland versjèllende gebouwe en rewiene, wie kèrke en kestiele, oet de Middeliewe. De bevolking is euverwegend Anglicaans vaan religie, meh umvat ouch kathelieke, presbyteraone en methodiste. Vaanaajds spraok me op Man 'n Keltische taol, 't Manx. Dees taol raakde in de negentiende iew langsemaon in oonbruuk en in 1974 storf de lèste mojertaolspreker. In de lèste jaore is de taol aon 'ne comeback bezig; zoe twie procent vaan de bevolking behiers ze inmiddels weer en sinds de jaore negeteg zien zelf inkel kinder in de taol opgetrokke.
Historie
[bewirk | brón bewèrke]De gedocumenteerde historie vaan 't Eiland Man begint in de vijfde iew, es de Iere 't eiland kolonisere. De bevolking zal de koumende iewe Iers blieve, ouch es in lateren tied (achste en negende iew) de Noormanne invalle en vaan 't eiland 'ne veurnaomen oetvalsbasis make. In 979 weurt nao Noords veurbeeld e parlemint gestiech, de Tynwald. Mèt de Ieslandse Thingvellir strijt 't um de ier 't ajdste parlemint ter wereld te zien.
Tot 1265 huurde Manx bij 't Keuninkriek vaan de Hebride; sinds dat jaor veel 't oonder Sjotse souvereiniteit. In 1346 naom Ingeland hei de mach euver, zoonder tot 't formeel bij dit keuninkriek woort ingeleif. Sins 1765 is 't eiland formeel kroenbezit.
Externe link
[bewirk | brón bewèrke]| Lies van aafhenkelike gebejer in Europa |
|---|
| Akrotiri en Dhekelia¹ · Ålandj · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Eilandj Man · Sjpitsberge |
| 1. Dit landj lik gedeiltelik of gans in Azië meh weurt óm cultureel en historische raejes ouch bie Europa ingedeild. |