Baar (aardewaerk)
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
'n Baar is 'ne groeëte aardewaerke pot mèt haandvatter. Bare werre in d'r Euregio Maas-Rien pas gemakd saer de Romeine. De Kelte, Germane en ander prehistorische groepe luuj, wie de bandceramiekers, die hie laefde makde wal klèng aardewerk pöt mae gèng groeëte. Zie gebruukde vatter in de plaatsj va amfora. In d'r Romeinse tied goof 't belangrieke póttebakkerieje in Haeële. D'r historicus Timmers neumt die pótte in d'r 20ste ieëw Belzje waar.
Etymologie
[bewirk | brón bewèrke]- Kiek Baar (etymologie)
Kölsj aardewaerk
[bewirk | brón bewèrke]De bare, zoewie op de aafbeelding leenks achter èng te zieë is, waoërte gemakt in Kölle. Bies d'r opkoms van de inmaksglazer waoërte ze algemeen gebruukt um aeëteswaar langere tied in te beware. Zoe waoërte èjjer in de baar in kalk gelach en zoeërmoos leet me d'r in fermentere. Sjperzie-bonne bewaarde me d'r in op zaot, wie och d'r vaeërdège sjroeëp.
Aardewaerk oet Raore
[bewirk | brón bewèrke]Och in Raore waoërte bies 't èng van d'r 19de ieëw op groeëte sjaal de zoegeneumde Rienlandse kroeke, pöt en bare gemakt. 't Aardewaerk waor dunner es dat van 't Kölsj aardewaerk en broen va kleur.
De bare die oonder-aan 'ne teutel howwe waoërte gebruukt um botter te sjtoeke. Me sjtoekde da de milk in de baar mèt 'n hote plaat - oeë laoëker inzote - an 'ne sjtek. Wen de botter vaeërdèg waor leet me d'r wèèj an d'r teutel voet lope. Dit saoërt baar is neet op 't sjèlderiej va Breugel te zieë mae waal in 't Töpfermuseum in Raore.
Inhaod en merktekes
[bewirk | brón bewèrke]Nao gruëtde waoërte de bare dèk aangeduid mèt 'n övereenkómstig merkteke (sjildsjes, roeëze of reliëfsjtempelsj). Zoe haat de ein-sjildbaar of de ein-roeës-baar 'n inhaod van 20 lieter. De baar mèt twieë sjildsjes of roeëze haat 30 lieter inhaod en de baar mèt driej sjildsjes of roeëze 40 lieter.
Trivia
[bewirk | brón bewèrke]De oetdrökking: "bare binge" of: "die zint ziech ’n baar aan ’t binge", betekent lang achteree mèt-ee sjtaoë moele. "’t Weurt en woort meistal gezag van vrouwluuj. De tied van kalle ies ‘n vergelieking mèt d’n tied dae nuèdig waor um ’n gebroke baar te lieme. Dat werkske moos me mèt z’n twieë doon. Aan beids kante van d'r barsj boorde me leukskes woeëdoorheen dan sjansedraod woert gerege. Van ieëme dae get al te lang weggebliëeve waor woert gezag: "Dat waor zieëker ein baar van driej roeëze!". Dae hou dan de groeëtste baar moete binge. In Norbik betekent de oetdrökking "bare binge" ooch lang moele, mae da väöral zoonder dat dat moele get gèft of ooch mer get töt resultaat haat. Bare kènt me namelek neet mèt binge wer watertoe kriege; bie hote vatter kènt dat waal.