Moontse: Versjèl tösje versies

Van Wikipedia
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Mergelsberg (Euverlèk | biedrages)
Mergelsberg (Euverlèk | biedrages)
Tekslien 8: Tekslien 8:
In de nach va [[30 april]] [[1944]] is dis [[sjtatie]] en de buurt d'r um heer gebombardeerd. In 'n ooggetugeversjlag oet 'n privee-[[archief]]:
In de nach va [[30 april]] [[1944]] is dis [[sjtatie]] en de buurt d'r um heer gebombardeerd. In 'n ooggetugeversjlag oet 'n privee-[[archief]]:


''Ich waor e jaor of zès. 't Waor duuster en de bomme vloge över oos hoes. V'r wonde naeëve de baan en d'r pap kieëm os rope. V'r moesse nao d'r beunker. De klèjjer doog v'r zoe-wie-zoe al neet mie oet es v'r gonge sjlaope en v'r lepe midde-n-in de nach, dör 't vaeld, richting 't Sjtèèntevaeld: de oadste väöroet, mae d'r pap bleef bie mich. Ich waor 't klèngste. De bomme vloge roond os en opèns zaet d'r pap: "Kom, v'r liegke os in dae graaf". Mae 'ch koes 't neet laote um uvver d'r graaf hee, te kieke nao dat bombardemaent en 't is raar, mae dat waor 't fiengste vuurwaerk dat 'ch oeëts gezieë han. Wie v'r d'r nao truuk nao hèèm koesse waor aal kapot. De muur sjtonge nog rech mae dao waor ooch aal mèt gezag. Alle veenstere kapot en de plafonge loge zelfs a g'n eerd.''
''Ich waor e jaor of zès. 't Waor duuster en de bomme vloge över oos hoes. V'r wonde naeëve de baan en d'r pap kieëm os rope. V'r moesse nao d'r beunker. De klèjjer doog v'r zoe-wie-zoe al neet mie oet es v'r gonge sjlaope en v'r lepe midde-n-in de nach, dör 't vaeld, richting 't Sjtèèntevaeld: de oadste väöroet, mae d'r pap bleef bie mich. Ich waor 't klèngste. De bomme vloge roond os en opèns zaet d'r pap: "Kom, v'r liegke os in dae graaf". Mae 'ch koes 't neet laote um uvver d'r graaf hee, te kieke nao dat bombardemaent en 't is raar, mae dat waor 't fiengste vuurwaerk dat 'ch oeëts gezieë han. Wie v'r d'r nao truuk nao hèèm koesse waor aal kapot. De muur sjtonge nog rech mae dao waor ooch aal mèt gezag. Alle veenstere kapot en de plafonge loge zelfs a g'n eerd. Vanaaf doe haant v'r zieëker e jaor onder 'n banebrök (tössje 't Sjtèèntevaeld en de Avenue de l'Europe) gesjlaope.''


Bie dit bombardemaent kome mieë wie 200 luuj öm. Ooch luuj die vlak langs de baan wonde. 't Nuuj kèrkhof op d'r waeg nao ge ''Sjteentevaeld'' is doe ooch geboewd ömdat 't aod kèrkhof öm de kèrk te klèng waor öm al die doeje te begrave.
Bie dit bombardemaent kome mieë wie 200 luuj öm. Luuj die wèrkde an de baan mae ooch luuj die v'r kaante en die vlak langs de baan wonde. 't Nuuj kèrkhof op d'r waeg nao ge ''Sjteentevaeld'' is doe ooch geboewd ömdat 't aod kèrkhof öm de kèrk te klèng waor öm al die doeje te begrave.


== [[Kèrk]] en kesjtëële ==
== [[Kèrk]] en kesjtëële ==

Versie op 26 dec 2007 15:01

Dit artikel is gesjreve in 't Norbiks. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Moontsener, es te dit dialek sjpriks.

Bibliotheek en väörmalèg gemèngdehoes in 't centrum va Moontse.

Moontse (officieel Montzen) is 'n kèrkdörp van de gemèngde Blieberig of Plombières in de provincie Luuk in Wallonië op 't Belsj en midde-n-in d'r Euregio Maas-Rien. Moontse is èng van de aodste centra van 't laand va Herf en wert in 1075 väör 't örsj verneumd. Väör de fusie va 1977 waor 't 'n zelfsjendège gemèngde. D'r wonne noe roond de 3000 luuj. 't Gemèngdehoes van de fusie-gemèngde Blieberig liegkt in Moontse. In 't buurtsjap Birken liegkt 'n groeëte goedere rangeer-sjtatie van de Montzenerlijn, die teidens d'r örsjte Waeltkrèèg dör de Duutsjers geboewd is en d'r have van Antwerpe mèt Aoke en 't Ruhrgebied verbind.

Bombardemaent van de sjtatie

In de nach va 30 april 1944 is dis sjtatie en de buurt d'r um heer gebombardeerd. In 'n ooggetugeversjlag oet 'n privee-archief:

Ich waor e jaor of zès. 't Waor duuster en de bomme vloge över oos hoes. V'r wonde naeëve de baan en d'r pap kieëm os rope. V'r moesse nao d'r beunker. De klèjjer doog v'r zoe-wie-zoe al neet mie oet es v'r gonge sjlaope en v'r lepe midde-n-in de nach, dör 't vaeld, richting 't Sjtèèntevaeld: de oadste väöroet, mae d'r pap bleef bie mich. Ich waor 't klèngste. De bomme vloge roond os en opèns zaet d'r pap: "Kom, v'r liegke os in dae graaf". Mae 'ch koes 't neet laote um uvver d'r graaf hee, te kieke nao dat bombardemaent en 't is raar, mae dat waor 't fiengste vuurwaerk dat 'ch oeëts gezieë han. Wie v'r d'r nao truuk nao hèèm koesse waor aal kapot. De muur sjtonge nog rech mae dao waor ooch aal mèt gezag. Alle veenstere kapot en de plafonge loge zelfs a g'n eerd. Vanaaf doe haant v'r zieëker e jaor onder 'n banebrök (tössje 't Sjtèèntevaeld en de Avenue de l'Europe) gesjlaope.

Bie dit bombardemaent kome mieë wie 200 luuj öm. Luuj die wèrkde an de baan mae ooch luuj die v'r kaante en die vlak langs de baan wonde. 't Nuuj kèrkhof op d'r waeg nao ge Sjteentevaeld is doe ooch geboewd ömdat 't aod kèrkhof öm de kèrk te klèng waor öm al die doeje te begrave.

Kèrk en kesjtëële

Exterieur kèrk.
Interieur kèrk.
  • De barokke St. Stevenskèrk is va 1780 en oontworpe dör Moretti. De kèrk is opgetrokke mèt baksjtèè, mèt vertikale belijning oet blowwe sjtèè. Ze liegkt op 'n motte. D'r barok is zoewaal wat 't geboew èèges, es ooch wat 't interieur aa-gèèt, dudelek te herkenne. De verbeending mèt d'r dörpspley, dae d'r väör liegkt wert gemakd mèt 'n impossaante trap va blowwe sjtèè. Roond de kèrk liegkt 'n kèrkhofmoer, dae de motte umsjluut, mèt 't aod kèrkhof mèt 18de en 19de ieëwse graafsjtèng. In d'r kèrkhofmoeër zeunt tieëntalle 17de ieëwse helsjtènge kruutzer ingemetseld. De d'r op gebroekde taal is 'n övergaanskvörm tössje Nederlandse en Duutsje dialekte. Eè graafkruuts drègt 'n gotisch sjrif.

De haand va Moretti is herkenbaar bie mieërdere kèrke in 't Laand va Herf. Ooch boewde e d'r Morettivläögel va Rolduc.

  • De versjterkde waterburcht Graaf of Steverdorp sjtamt oet d'r 13de ieëw, mae haat 'ne taoëre oet d'r 12de. 't Is 'n robuust middelieëws kesjtieël. Rieke plafon- en moeërsjilderinge zowwe è sjlechte sjtaot verkieëre. De kapel is oet d'r 18de ieëw.
  • Waterkesjtieël Broich heesjt èègelek kesjtieël Broeck en geliekt sjtaerk op kesjtieël Graaf, dat op 'n paar hoonderd meter aafsjtaand liegkt. In d'r 17de ieëw waoërte de veenstere vergruuët. In 1908 waor 't kesjtieël èègendom va Charles Dothée. Z'n naozate verkoche 't op 2 juli 1935 an d'r industriëel Jean Canisius de Schinnen les Sittard. Noe is 't kesjtieël èègendom va baron Karl von Broich dae ooch 't kesjtieël va Loontse in èègendom haat.
Gemeinte Blieberig
Deilgemeintes en dörper: Blieberig (dörp) · Hommerig · Jömelech · Moontse · Moresent · Sippenake
Gehuchte en buurtsjappe: A j'n Eèkske · Fölkerech
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/w/index.php?title=Moontse&oldid=96514"